​Σαν τώρα πριν 80 χρόνια

Απρίλης 1943, το εβραϊκό Γκέτο της Βαρσοβίας εξεγείρεται!

Μνήμη Μάρεκ Έντελμαν

σοσιαλιστή ηγέτη της εξέγερσης,
αντισταλινικού και αντισιωνιστή μαχητή

Τούτες τις μέρες πριν από 80 χρόνια, τον Απρίλη του 1943, άρχιζε η εξέγερση του Γκέτο της Βαρσοβίας ενάντια στο ναζιστή δήμιό του. Την ώρα που ο αντισημιτισμός, μαζί με το φασισμό, ξανασηκώνουν κεφάλι και στη νέα γενιά της εβραϊκής Διασποράς αρχίζουν να ξαναγεννιούνται οι καλύτερες σοσιαλιστικές παραδόσεις του παρελθόντος, θυμόμαστε τον Μάρεκ Έντελμαν, τον ηγέτη αυτής της εξέγερσης και τον άνθρωπο που ενσάρκωνε περισσότερο από κάθε άλλο αυτές ακριβώς τις εβραϊκές σοσιαλιστικές, αντισταλινικές και αντισιωνιστικές παραδόσεις. Στα 14 χρόνια από το θάνατό του, αναδημοσιεύουμε το κείμενο της νεκρολογίας του και συνάμα απόσπασμα από το βιβλίο του για την ηρωϊκή εξέγερση του Γκέτο της Βαρσοβίας της οποίας ηγήθηκε ο ίδιος.

Ερνέστ Μαντέλ

για το χουντικό πραξικόπημα

Τα διδάγματα της Ελλάδας

(Μάης 1967)*

(Δημοσιεύθηκε στο τεύχος της 13ης Μαΐου 1967 της βελγικής σοσιαλιστικής εβδομαδιαίας εφημερίδας La Gauche της οποίας ο Mandel ήταν αρχισυντάκτης).

Είναι πολύ νωρίς για να κάνουμε έναν οριστικό απολογισμό του στρατιωτικού πραξικοπήματος στην Ελλάδα. Μας λείπουν ακόμη οι απαραίτητες πληροφορίες, ειδικά για την έκταση της λαϊκής αντίστασης μετά το πραξικόπημα.

Όμως ορισμένα διδάγματα είναι ήδη επιτακτικώς εμφανή και είναι καιρός να αφομοιωθούν από όλους τους εργαζόμενους και τους πρωτοπόρους αγωνιστές.

1. Κάθε υπόθεση ότι η οξύτητα των κοινωνικών αντιθέσεων θα αμβλυνθεί - διεθνώς ή εθνικά - ότι η σταθερότητα των δημοκρατικών ελευθεριών θα διασφαλιστεί και ότι ο σοσιαλισμός μπορεί σταδιακά να θριαμβεύσει μέσα από τον ειρηνικό κοινοβουλευτικό και εκλογικό δρόμο, έχει διαψευστεί για μια ακόμα φορά.

Συνέντευξη του Ernest Mandel στον Tariq Ali (1989)

Η τύχη ενός τρελού νέου

Από το New Left Review I/213, Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 1995.

Eρνέστ, ήσουν δέκα ετών όταν ο Χίτλερ κατέλαβε την εξουσία στη Γερμανία και δeκαέξι όταν ξέσπασε ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος. Ήταν σίγουρα μια φρικτή εποχή για να είσαι νέος, ειδικά για κάποιον σαν εσένα, με εβραϊκή καταγωγή. Ποιες είναι οι πρώτες σου αναμνήσεις από εκείνη την περίοδο;

Λοιπόν, παραδόξως -αλλά αυτό είναι μάλλον μέρος μιας ιδιαίτερης νοοτροπίας, που δεν είναι πολύ κοντά στο μέσο όρο- δεν έχω καθόλου άσχημες αναμνήσεις από εκείνη την περίοδο. Αντιθέτως, έχω μάλλον μια ανάμνηση έντασης, ναι, έξαψης, ναι, νευρικότητας, αλλά καθόλου απελπισίας. Απολύτως όχι. Αυτό έχει να κάνει με το γεγονός ότι ήμασταν μια εξαιρετικά πολιτικοποιημένη οικογένεια.

Ερνέστ Μαντέλ

Αυτό το κείμενο βασίζεται στην ομιλία που έκανε ο Ερνέστ Μαντέλ στη συνδιάσκεψη για τα εκατό χρόνια του Μαρξ, που οργανώθηκε στο πανεπιστήμιο της Μανιτόμπα, στον Καναδά, στις 15 Δεκεμβρίου 1983.

Αν θέλουμε να προσεγγίσουμε το ζήτημα των κομμάτων, της οικοδόμησης ενός πολιτικού κόμματος και της ανάγκης ενός επαναστατικού πρωτοποριακού κόμματος, τότε πρέπει να ξεκινήσουμε από τις ιδιαιτερότητες της σοσιαλιστικής επανάστασης (ή αν δεν σας αρέσει η λέξη «επανάσταση», από το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της αστικής κοινωνίας). Η σοσιαλιστική επανάσταση  είναι η πρώτη επανάσταση στην ιστορία της ανθρωπότητας που αποπειράται να αναδιαμορφώσει την κοινωνία ενσυνείδητα, σύμφωνα με ένα προκαθορισμένο σχέδιο. Αυτό το σχέδιο δεν εμπεριέχει φυσικά όλες τις λεπτομέρειες, που εξαρτώνται από τις συγκεκριμένες συνθήκες και τη μεταβαλλόμενη υλική υποδομή της κοινωνίας.

Το κείμενο που ακολουθεί γράφτηκε πριν από 20 μήνες αλλά το (ανα)δημοσιεύουμε σήμερα για δύο λόγους: επειδή εξηγεί γιατί τα υπό εξέλιξη γεγονότα που συγκλονίζουν και συνάμα κλονίζουν το Κράτος του Ισραήλ απλώνουν τις ρίζες τους βαθιά μέσα στην ιστορία αυτής της χώρας. Και κατόπιν, επειδή αυτά ακριβώς τα γεγονότα όχι μόνο επιβεβαιώνουν σήμερα πέρα από κάθε αμφιβολία, αλλά και ρίχνουν άπλετο φως στο τελικό συμπέρασμα του κειμένου ότι “είναι όντως οι επίγονοι των “τρομοκρατικών οργανώσεων” του 1948 που οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια το Ισραήλ, που αυτοί κυβερνούν, στην “τελική καταστροφή”! Ένα Ισραήλ που μπορεί μεν να δείχνει τώρα πιο παντοδύναμο και αλαζονικό από ποτέ, αλλά που βιώνει ταυτόχρονα τη μεγαλύτερη υπαρξιακή κρίση της ιστορίας του καθώς σαπίζει και αποσυντίθεται στο εσωτερικό του. Η αντίστροφη μέτρηση έχει ήδη αρχίσει και η ώρα της αλήθειας πλησιάζει…”

Όταν ο Αϊνστάιν αποκαλούσε “φασίστες” αυτούς που κυβερνούν τώρα το Ισραήλ...

του Γιώργου Μητραλιά

Τι θα λέγατε αν ο διαβόητος ρατσιστής και αντισημίτης πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Ορμπάν κατηγορούσε τον Αϊνστάιν για...αντισημιτισμό; Και επίσης, την Χάνα Άρεντ? Και τον πιο εμβληματικό συγγραφέα του Ολοκαυτώματος, τον Πρίμο Λέβι; Απίθανο και εξωπραγματικό; Όχι. Κάθε άλλο μάλιστα αν λάβουμε υπόψη ότι αυτό ακριβώς συμβαίνει στις μέρες μας, σε παγκόσμια μάλιστα κλίμακα. Και όχι μόνον από έναν Ορμπάν αλλά από πάμπολλους διακεκριμένους ρατσιστές και αντισημίτες που, με τις ευλογίες των κάθε λογής κατεστημένων, χρησιμοποιούν τη ρετσινιά του αντισημίτη για να καταστρέψουν τους -συνήθως αριστερούς αντιφασίστες και αντιρατσιστές- πολιτικούς τους αντιπάλους!…

Το ίδιο κείμενο στα γαλλικά: https://www.cadtm.org/Mai-1968-Mars-2023
και στα αγγλικά: https://oaklandsocialist.com/2023/03/27/france-may-1968-march-2023/
και στα ιταλικά: https://refrattario.blogspot.com/2023/03/francia-maggio-1968-marzo-2023.html

Μάης 1968 - Μάρτης 2023!

του Γιώργου Μητραλιά

Την ώρα που πληθαίνουν, ακόμα και στην κορυφή του γαλλικού κατεστημένου (!), εκείνοι που κάνουν λόγο για ένα “νέο Μάη 68” καθώς διαπιστώνουν πως στη χώρα επικρατεί πια... “εξεγερσιακή ατμόσφαιρα”, μπορούμε πια εύλογα να αναρωτηθούμε: πόσο άραγε μοιάζει ο Μάρτης του 2023 με το Μάη του 1968; (1)

Η απάντηση είναι ότι σίγουρα μοιάζει επί της ουσίας, επειδή ο Μάρτης 2023 βλέπει τους “από κάτω” να αμφισβητούν πια έμπρακτα, μαζικά και με όλο και πιο έντονα ριζοσπαστικό τρόπο όχι μόνο τη διακυβέρνηση αλλά και την εξουσία των “από πάνω”, ακριβώς όπως το είχε κάνει και ο -θρυλικός πια- Μάης του 1968. Όμως, πέρα από αυτή την -εξαιρετικά ουσιαστική ομοιότητα- οι διαφορές τους είναι πολλές και κυρίως, όχι άμοιρες πολύ σημαντικών συνεπειών με πρακτικές επιπτώσεις.

Γαλλία: Η ιστορική αντεπίθεση του εργατικού κινήματος βάζει σε βαθιά κρίση το ίδιο το πολιτικό σύστημα!

Του Γιώργου Μητραλιά

Τι συμβαίνει στη Γαλλία αυτό το Μάρτη του σωτήριου έτους 2023; Συμβαίνει ότι η Γαλλία έχει πια μπει για τα καλά σε μια -πάρα πολλά υποσχόμενη- κοινωνική και πολιτική κρίση που αρχίζει να συγκρίνεται μόνο με εκείνες του Μάη του ‘68 και του 1936! Δηλαδή, ότι βιώνει ήδη, ούτε λίγο ούτε πολύ, μια από εκείνες τις σπάνιες αγωνιστικές εξάρσεις του λαού της, στις οποίες μας έχει συνηθίσει στους τρεις τελευταίους αιώνες!

Και εξηγούμαστε. Η πρωτοφανής πολιτική της κρίση συνίσταται στο γεγονός ότι η νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση της, ή μάλλον η “Μακρονία” όπως συνηθίζουν να αποκαλούν οι Γάλλοι το καθεστώς Μακρόν, βρίσκεται πια σε μια κατάσταση που μπορεί να συνοψιστεί στην έκφραση “μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα”: οτιδήποτε κι αν κάνει καταλήγει αυτόματα σε δεινή ήττα της, που επιδεινώνει παραπέρα τα αδιέξοδα της! Απομονωμένη όχι μόνο στην κοινωνία με ποσοστά αποδοκιμασίας που φτάνουν και σε μερικές περιπτώσεις ξεπερνούν το 82% (!), αλλά και στο Κοινοβούλιο όπου δεν διαθέτει πια ούτε καν σχετική πλειοψηφία ακόμα και όταν την στηρίζει η -άλλοτε κραταιά και σήμερα σε διάλυση- παραδοσιακή δεξιά (των Σιράκ, Σαρκοζί, κλπ), η Μακρονία δέχεται τώρα τις κατάρες και τα αναθέματα των (δικών της) ΜΜΕ, και των μέχρι χτες (καταδικών της) εργοδοτικών, μεγαλοαστικών και άλλων κέντρων αποφάσεων! Ο λόγος απλός και κατανοητός: ο “ανεύθυνος και απερίσκεπτος” αλαζόνας και εγωπαθής Μακρόν έκανε ό,τι περνάει από το χέρι του όχι μόνο για να ζωντανέψει ένα εργατικό κίνημα σε μόνιμη κρίση και αφασία, αλλά και για να το ενώσει και να το (ξανα)κάνει μεγάλο πρωταγωνιστή των πιο κεντρικών κοινωνικών και πολιτικών εξελίξεων της χώρας.(1)

Γαλλία : Μέρες παροξυσμού μιας ιστορικής ταξικής σύγκρουσης !

Του Γιώργου Μητραλιά

Στη Γαλλία, η λαϊκή κινητοποίηση της 7ης Μαρτίου δεν διέψευσε τις προσδοκίες και ήταν όντως ιστορικών διαστάσεων. Για αυτό εξάλλου, προκάλεσε ακαριαία μια νέα και ακόμα μεγαλύτερη κλιμάκωση της σύγκρουσης του προέδρου Μακρόν όχι μόνο με τα εργατικά συνδικάτα αλλά και με τη συντριπτική πλειοψηφία των Γάλλων πολιτών ! Και αυτό επειδή, ακόμα και με τις εκτιμήσεις της γαλλικής αστυνομίας, οι διαδηλώσεις της 7ης Μαρτίου ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο και ήταν οι μεγαλύτερες που έγιναν στη χώρα, σπάζοντας κάθε προηγούμενο ρεκόρ μαζικότητας, τουλάχιστον στα τελευταία 40 χρόνια! Σύμφωνα λοιπόν με την επίσημη εκτίμηση των αρχών, σε αυτές έλαβαν μέρος 1,28 εκατομμύρια διαδηλωτές, αλλά σύμφωνα με τα συνδικάτα η συμμετοχή “ξεπέρασε τα 3 εκατομμύρια” και στο Παρίσι έφτασε τις 700.000! Και φυσικά, νεότερες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι παραμένει σταθερή (πάνω από 70%), και σε μερικές περιπτώσεις αυξάνεται, η λαϊκή αντίθεση στο (αντι)νομοσχέδιο, ενώ είναι πάντα η πλειοψηφία των Γάλλων (50%) που υποστηρίζει το μπλοκάρισμα της χώρας από τους απεργούς, παρόλο που αυτό θα ταλαιπωρήσει αφάνταστα τους ίδιους!⁽¹⁾

Ελλάδα: Η ατιμία μιας προβλέψιμης σιδηροδρομικής καταστροφής

του Γιώργου Μητραλιά

Αυτό που ακολουθεί θα μπορούσε να είναι ένα αστείο μαύρου χιούμορ, όμως πρόκειται για μια εντελώς πραγματική ιστορία που είναι πρωτίστως εμβληματική αυτής της νεοφιλελεύθερης και ξεχαρβαλωμένης Ελλάδας του πρώτου μισού του 21ου αιώνα: λίγες μόνο ώρες πριν από την φρικτή σιδηροδρομική καταστροφή της 28ης Φεβρουαρίου, ο πρόεδρος του συνδικάτου των μηχανοδηγών Κώστας Γενηδούνιας σχολίασε με αυτά τα λόγια την επίσκεψη που ήταν να πραγματοποιήσει ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης την 1η Μαρτίου, δηλαδή την επομένη της καταστροφής, στο "Κέντρο τηλεδιοίκησης – σηματοδότησης του τσιδηροδρομικού δικτύου βορείου Ελλάδος » στη Θεσσαλονίκη: «Ο Κ. Μητσοτάκης θα βρεθεί αύριο στο Κέντρο τηλεδιοίκησης – σηματοδότησης σιδηροδρομικού δικτύου βορείου Ελλάδος, διαβάζω μόλις σε site. Μπορεί κάποιος να μας πει που είναι και που λειτουργεί η σηματοδότηση & τηλεδιοίκηση στην βόρεια Ελλάδα; Προς Δράμα δεν υπάρχει, μετά το ΠΛΑΤΥ προς Φλώρινα μονή γραμμή, ενώ προς Αθήνα όλα σβηστά, μετά το τχ1 κόκκινο, σε λειτουργία η Σίνδος, η γραμμή προς Στρυμώνα ζούγκλα. Στην φωτό, οι ετοιμασίες.. Ρε τι ζουμε;;;;;;»

Ερνέστ Μαντέλ

Χειραφέτηση, επιστήμη και πολιτική στον Καρλ Μαρξ

Στη διάρκεια όλης της ζωή του, ο Μαρξ παρέμεινε πιστός στο στόχο της χειραφέτησης. Δεν τον εγκατέλειψε ούτε κατά τη μετάβασή του από τη μικροαστική δημοκρατία στην προλεταριακή δημοκρατία και τον κομμουνισμό, ούτε κατά την επεξεργασία της θεωρίας του ιστορικού υλισμού και την εμπλοκή του στην επαναστατική πρακτική. Την βρίσκουμε σε όλα τα σημαντικά έργα του, καθώς και σε εκείνα του Φρίντριχ Ένγκελς, από τη "18η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη", τα "Grundrisse" και το "Κεφάλαιο" μέχρι τον "Εμφύλιο πόλεμο στη Γαλλία" και την "Κριτική του προγράμματος της Γκότα". Αυτός ο στόχος τίθεται, κατά κάποιο τρόπο, ως a priori της επιστημονικής και πολιτικής δραστηριότητας. Ο Maximilian Rubel τον αποκαλεί ηθική απαίτηση (Rubel, 1957)- άλλοι μιλούν για φιλοσοφικό αξίωμα. Σε κάθε περίπτωση, αυτή η θέση αρχής αρκεί για να καταστήσει παράλογη την μομφή που διατυπώνουν τόσοι πολλοί επικριτές του Μαρξ, σύμφωνα με την οποία ο μαρξισμός θα κατέληγε σε μια υπόσταση της Ιστορίας. Ο Μαρξ χλεύασε περισσότερες από μία φορές εκείνους που λάτρεψαν τις αλυσίδες τους, μόνο και μόνο επειδή ήταν αλυσίδες που σφυρηλατήθηκαν από την Ιστορία.

Ποια ειρήνη για την Ουκρανία;

του Γιώργου Μητραλιά

Ποιος θα μπορούσε να προβλέψει, στις 24 ή 25 Φεβρουαρίου 2022, ότι ένα χρόνο αργότερα οι Ουκρανοί θα γίνονταν αντικείμενο πολυάριθμων προτάσεων ειρήνης και κατάπαυσης του πυρός από εχθρούς αλλά και από φίλους; Η απάντηση δεν είναι δύσκολη: πρακτικά κανείς, γιατί όλοι, εχθροί αλλά και φίλοι, δεν πίστευαν ότι ένα χρόνο αργότερα θα υπήρχε πάντα μια ανεξάρτητη χώρα με το όνομα Ουκρανία και ότι θα ήταν σε θέση να διαπραγματευτεί σοβαρά οτιδήποτε με την πανίσχυρη Ρωσική Ομοσπονδία. Με λίγα λόγια, αν σήμερα γίνεται λόγος για ειρήνη, αυτό οφείλεται στην ηρωική και εντελώς "απρόβλεπτη" αντίσταση του ουκρανικού λαού απέναντι στην επίθεση του μεγαλορώσικου ιμπεριαλισμού. Μια αντίσταση που ανέτρεψε τα αρχικά σχέδια τόσο των μεν όσο και των δε.

Γαλλία: εκατομμύρια διαδηλωτές έτοιμοι να κλιμακώσουν τις απεργίες και να παραλύσουν τη χώρα!

Του Γιώργου Μητραλιά

Στη Γαλλία, αυτό που έγινε στις προηγούμενες τρεις ημέρες λαϊκής κινητοποίησης ενάντια στην κυβερνητική συνταξιοδοτική (αντι)μεταρρύθμιση, συνέβη και στην τέταρτη, το Σάββατο 11 Φεβρουαρίου: κατέβασε -και αυτή- στους δρόμους 240 πόλεων πάρα πολλές εκατοντάδες χιλιάδες διαδηλωτές, 2,5 εκατομμύρια σύμφωνα με την εκτίμηση των συνδικάτων, και περίπου 1 εκατομμύριο σύμφωνα με την αστυνομία. Όμως, ο πρόεδρος Μακρόν συνεχίζει να προκαλεί αδιαφορώντας για την αντίθεση της μεγάλης πλειοψηφίας της γαλλικής κοινωνίας, και δείχνει αποφασισμένος να περάσει το νομοσχέδιο του πάση θυσία και ενάντια σε αυτή την κοινωνία…

 Τυφλοί και κουφοί...

Ίσως δεν γνωρίζουμε ότι υπάρχουν Ουκρανοί και Ουκρανές που αγωνίζονται ενάντια στην εισβολή στη χώρα τους και ενάντια στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές της κυβέρνησής τους.

Ίσως δεν γνωρίζουμε ότι υπάρχουν συνδικαλιστικές, φοιτητικές, φεμινιστικές και πολιτικές οργανώσεις στην Ουκρανία που μοιράζονται τους αγώνες και τις ιδέες μας.

Ίσως δεν γνωρίζουμε ότι υπάρχουν αντιπολεμικές και προοδευτικές δυνάμεις και καταπιεσμένοι λαοί στη Ρωσική Ομοσπονδία.

Ίσως δεν γνωρίζουμε ότι υπάρχουν αντιπολεμικές και προοδευτικές δυνάμεις στη Λευκορωσία.

Ίσως δεν έχουμε ακούσει τον Βλαντίμιρ Πούτιν να κάνει λόγο για την καταστροφή της Ουκρανίας και την ανυπαρξία των Ουκρανών ως λαού.

Ίσως δεν έχουμε κατανοήσει ότι τα στρατεύματα της Ρωσικής Ομοσπονδίας έχουν παραβιάσει τα σύνορα μιας ανεξάρτητης χώρας (έγκλημα επίθεσης), έχουν βομβαρδίσει άμαχους πληθυσμούς (έγκλημα πολέμου), έχουν εκτοπίσει ενήλικες και παιδιά (έγκλημα πολέμου), έχουν χρησιμοποιήσει τον βιασμό ως όπλο πολέμου (έγκλημα κατά της ανθρωπότητας), κ.λπ.

Ίσως δεν γνωρίζουμε ότι αν τα στρατεύματα του Πούτιν αποσυρθούν άνευ όρων από όλη την Ουκρανία, δεν θα υπάρχει πια πόλεμος και η ειρήνη θα ξαναγίνει πιθανή.

Ίσως δεν γνωρίζουμε ότι αν οι Ουκρανοί και οι Ουκρανές πάψουν να αντιστέκονται, η Ουκρανία θα καταστραφεί ως λαός και ως ανεξάρτητο έθνος.

Ίσως δεν γνωρίζουμε ότι αν οι Ουκρανοί και οι Ουκρανές δεν είναι πια επαρκώς οπλισμένοι, η Ουκρανία θα καταστραφεί ως ανεξάρτητο έθνος.

Ίσως δεν ξέρουμε τίποτα ή ξέρουμε λίγα από όλα αυτά.

Αλλά είναι αυτός λόγος για να πιστέψουμε τους τσαρλατάνους;

Γαλλία: προς μια κοινωνική έκρηξη ιστορικών διαστάσεων!

του Γιώργου Μητραλιά

Μπορεί τα ελληνικά ΜΜΕ να μην λένε σχεδόν ούτε λέξη, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η Γαλλία δεν συγκλονίζεται, αυτές τις μέρες, από τη μεγαλύτερη κοινωνική της έκρηξη των τελευταίων αρκετών δεκαετιών! Συγκεκριμένα, οι διαδηλώσεις της Τρίτης 31 Ιανουαρίου ενάντια στη συνταξιοδοτική (αντι)μεταρρύθμιση του Μακρόν, ήταν οι μαζικότερες που έχουν γίνει στη χώρα εδώ και 30 χρόνια (συνολικά 2,5 εκατομμύρια διαδηλωτές), μεγαλύτερες ακόμα και από εκείνες της ιστορικής νικηφόρας κινητοποίησης διαρκείας του 1995, που επιτάχυνε τότε την πτώση του Σιράκ! Και αυτό όχι επειδή το λένε τα εργατικά συνδικάτα και η αριστερά, αλλά, σύμφωνα με την εκτίμηση του αριθμού των διαδηλωτών που έδωσε στη δημοσιότητα η ίδια η κυβέρνηση του προέδρου Μακρόν και η αστυνομία της!

ΕΡΝΕΣΤ ΜΑΝΤΕΛ

Άτομα και κοινωνικές τάξεις:
η περίπτωση του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου

(Το πρωτότυπο κείμενο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στο "New Left Review", n° 157 (1986), με τίτλο "The role of the individual in history: the case of world war II" και στα πορτογαλικά στο "Revista Da Historia" n°1 (1995). Γαλλική μετάφραση (2010) για την ιστοσελίδα www.ernestmandel.org )

Η πρωτοκαθεδρία των σχέσεων και των συγκρούσεων μεταξύ των κοινωνικών δυνάμεων στον καθορισμό της πορείας της ιστορίας είναι μια από τις θεμελιώδεις παραδοχές του ιστορικού υλισμού. Στις κοινωνίες που χωρίζονται σε κοινωνικές τάξεις, οι σχέσεις αυτές είναι αναγκαστικά ταξικές σχέσεις. Έτσι, η ιστορία εξηγείται, σε τελική ανάλυση, ως μια ιστορία αγώνων μεταξύ διαφορετικών κοινωνικών τάξεων και των βασικών τους φατριών (1), που υπερκαθορίζονται σε μεγάλο βαθμό από την εσωτερική λογική κάθε συγκεκριμένου τρόπου παραγωγής.

Μια τέτοια θεώρηση της ιστορίας δεν βασίζεται στην "άρνηση" της ανθρώπινης ατομικότητας ούτε στην "υποτίμηση" της ατομικής αυτονομίας, της δομής του χαρακτήρα τους ή των δικών τους "αξιών". Αντίθετα, η θεώρηση ότι η ιστορία διαμορφώνεται βασικά από τις κοινωνικές δυνάμεις απορρέει από την πλήρη κατανόηση του γεγονότος ότι ένας άπειρος αριθμός ατομικών πιέσεων θα τείνει να δημιουργήσει τυχαίες κινήσεις που σε μεγάλο βαθμό αλληλοεξουδετερώνονταν αν ήσαν αποκλειστικά και μόνο ατομικές.

Το ίδιο κείμενο στα γαλλικά: https://blogs.mediapart.fr/yorgos-mitralias/blog/210123/comme-en-aout-1914-la-guerre-fracture-de-nouveau-la-gauche
...και στα αγγλικά: https://www.europe-solidaire.org/spip.php?article65452
...και στα ιταλικά: https://refrattario.blogspot.com/2023/01/russia-ucraina-come-nellagosto-del-1914.html

Όπως τον Αύγουστο του 1914... ο πόλεμος διασπά τώρα ξανά την αριστερά!

του Γιώργου Μητραλιά

Για την διεθνή αριστερά, ο πόλεμος του Πούτιν ενάντια στην Ουκρανία ξεκίνησε όπως ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος και δεν αποκλείεται και να τελειώσει όπως εκείνος. Πράγματι, από την πρώτη κιόλας μέρα τους, και οι δύο αυτοί πόλεμοι έχουν προκαλέσει τη διάσπαση της διεθνούς αριστεράς σε δύο ολοένα και πιο αποκλίνουσες, αντίθετες και ασυμφιλίωτες παρατάξεις. Ήδη στην αρχή του πολέμου, είχαμε γράψει ότι "γίνεται όλο και πιο σαφές ότι ο Μάρτιος του 2022 τείνει να διασπάσει τη διεθνή αντιφιλελεύθερη αριστερά όσο ή σχεδόν όσο ο Αύγουστος του 1914!"(1) Σήμερα, έντεκα μήνες αργότερα, όλα δείχνουν ότι ο Μάρτιος του 2022 είναι πράγματι για τη διεθνή αριστερά του 21ου αιώνα αυτό που ήταν ο Αύγουστος του 1914 για τον 20ό!

Ernest Mandel: 

Ο Μαρξ, ο Ένγκελς
και το πρόβλημα της διπλής ηθικής

Ο Μαρξ και ο Ένγκελς έχουν συχνά κατηγορηθεί ότι υποστηρίζουν το « δύο μέτρα και δύο σταθμά » και ότι έχουν μια διπλή ηθική.(1) Ότι τάχα αντιτάχθηκαν στην εφαρμογή και στην ταξική πάλη των ίδιων ηθικών αρχών που συνήθως ρυθμίζουν τις σχέσεις μεταξύ των ατόμων. Εξ ου και η κατηγορία ότι οι ίδιοι και οι μαθητές τους (ο Λένιν και ο Τρότσκι, μεταξύ άλλων) πρόβαλαν την αρχή ότι στην ταξική πάλη "ο σκοπός αγιάζει τα μέσα". Από αυτό προκύπτει η ακόμη ισχυρότερη μομφή ότι τουλάχιστον το μικρόβιο των σταλινικών στρεβλώσεων περιέχεται στις διδασκαλίες των ίδιων των Μαρξ και Ένγκελς.(2)

Αυτή η μομφή προκύπτει από μια κλασική εννοιολογική σύγχυση. Με τον ίδιο τρόπο που ο Μαρξ δεν υποστηρίζει ότι η εργατική δύναμη θα έπρεπε να είναι εμπόρευμα, ο Μαρξ και ο Ένγκελς δεν λένε ότι θα έπρεπε να υπάρχουν δύο ηθικά μέτρα και δύο ηθικά σταθμά. Ο Μαρξ δεν προβαίνει σε μια αξιακή κρίση αλλά σε μια ιστορική παρατήρηση. Ο Μαρξ και ο Ένγκελς δείχνουν ότι στην καπιταλιστική κοινωνία η εργατική δύναμη έχει μετατραπεί σε εμπόρευμα. Όσοι αρνούνται αυτή την παρατήρηση αρνούνται την πραγματικότητα. Παρομοίως, ο Μαρξ και ο Ένγκελς παρατηρούν ότι η "διπλή ηθική" ασκείται γενικά μέσα στην ταξική κοινωνία. Αυτό δεν είναι επιλογή ή επιθυμία τους. Είναι μια νηφάλια παρατήρηση της πραγματικής κατάστασης των πραγμάτων. Και πάλι, όποιος το αμφισβητεί αυτό είναι είτε αδαής, είτε τυφλός σε γεγονότα που δεν τον βολεύουν, είτε ένας κυνικός υποκριτής.

NO PASARAN!
Η εφιαλτική πολιτισμική αντεπανάσταση της υπό εκκόλαψη Φαιάς Διεθνούς

του Γιώργου Μητραλιά

Με το ενδιαφέρον να επικεντρώνεται - και δίκαια - στον πόλεμο του εναντίον της Ουκρανίας και του λαού της, ξεχνάμε συχνά να αντιληφθούμε και να αναγνωρίσουμε τα θεμελιώδη "χαρακτηριστικά" του πουτινισμού, που τον κάνουν να είναι η ναυαρχίδα της υπό εκκόλαψη Φαιάς Διεθνούς. Και όμως, είναι ακριβώς αυτά τα υπέρ-αντιδραστικά "χαρακτηριστικά" του πουτινισμού που εξηγούν όχι μόνο τις πολεμοχαρείς ροπές του, αλλά και γιατί η πιο σκληρή πτέρυγα της διεθνούς ακροδεξιάς υποστηρίζει τον ουκρανικό πόλεμο. Και αυτό τη στιγμή που, παρά τις μεγάλες εκλογικές ήττες που μόλις υπέστη στη Βραζιλία (Μπολσονάρου) ή στις Ηνωμένες Πολιτείες (Τραμπ), αυτή η υπό διαμόρφωση Φαιά Διεθνής συνεχίζει να αποτελεί τη μεγαλύτερη και πιο άμεση απειλή για τα δημοκρατικά και κοινωνικά δικαιώματα και κατακτήσεις σε όλο τον κόσμο!

Πινάρ Σελέκ

Στην Τουρκία,”μαίνεται η στρατηγική χάους και έντασης, που συνοδεύεται από εθνικιστική υστερία”!

Το λαμπρό κείμενο που ακολουθεί της γνωστής εξόριστης Τουρκάλας φεμινίστριας αγωνίστριας Πινάρ Σελέκ, δεν περιορίζεται να κάνει τον -τραγικό και από πρώτο χέρι- απολογισμό μιας εικοσαετίας απίστευτων δοκιμασιών της τουρκικής κοινωνίας από μέρους ενός κράτους και ενός καθεστώτος-τρομοκράτη που διαιωνίζεται πάνω στα ερείπια των πιο στοιχειωδών ανθρώπινων δικαιωμάτων που το ίδιο έχει συσσωρεύσει. Προχωράει και σε διαπιστώσεις για το εφιαλτικό παρόν και σε προβλέψεις για το αμέσως προσεχές μέλλον, που δεν αφήνουν όμως πολλά περιθώρια για αισιοδοξία, παρόλο που στη σημερινή Τουρκία, όπως λέει, ”τα κοινωνικά κινήματα είναι φυτά που φυτρώνουν μέσα στο μπετόν”…

Γ.Μ.

Πολλές επέτειοι, πάντα η ίδια ταινία

της Pinar Selek

Στην Τουρκία, η σημερινή κυβέρνηση μόλις γιόρτασε την εικοστή επέτειό της. Η ανάγνωση της εικοστής επετείου της μέσα από άλλες επετείους σε αυτή τη χώρα μάς επιτρέπει να κατανοήσουμε καλύτερα τα τρέχοντα γεγονότα, την έκρηξη της 13ης Νοεμβρίου στην Κωνσταντινούπολη, τα χτυπήματα κατά των Κούρδων, την καταστολή της αντιπολίτευσης.

Μια αριστερή άποψη για τις προοπτικές των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων

των Denys Bondar, Zakhar Popovych

Σήμερα, στη Δύση γίνεται όλο και πιο πολύ λόγος για τις προοπτικές ενός ειρηνικού τερματισμού του πολέμου που επιβλήθηκε στον λαό της Ουκρανίας. Είναι όμως δυνατές τέτοιες διαπραγματεύσεις και ποιος τις χρειάζεται; Και ο Πούτιν θέλει πραγματικά την ειρήνη; Οι Ουκρανοί αριστεροί Denys Bondar και Zakhar Popovych εξέτασαν το θέμα αυτό.

Πρόσφατα, ο πρόεδρος της Ουκρανίας Volodymyr Zelenskyy δήλωσε ότι οι διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό του πολέμου δεν μπορούν παρά να είναι δημόσιες. Απαντώντας, ο εκπρόσωπος Τύπου του Πούτιν μπόρεσε μόνο να ψελλίσει ότι δεν μπορούσε ούτε καν να φανταστεί κάτι τέτοιο, επειδή, κατά τη γνώμη του, οι δημόσιες διαπραγματεύσεις είναι αδιανόητες. Πρόκειται για μια ιδιαίτερα πολύτιμη αναγνώριση ότι οι διαπραγματεύσεις κατά την αντίληψη των σύγχρονων ρωσικών αρχών μπορούν να πραγματοποιηθούν μόνο ως συνέχεια της πρακτικής της συσσώρευσης αλλεπάλληλων ψεμάτων, πράγμα που φαίνεται πως αποτελεί τη βάση της δημόσιας επικοινωνιακής στρατηγικής του καθεστώτος Πούτιν.