Ernest Mandel
Αυτοοργάνωση και πρωτοποριακό κόμμα στην αντίληψη του Τρότσκι
Η σχέση μεταξύ της αυτοοργάνωσης της εργατικής τάξης και της πρωτοπόρας οργάνωσης είναι ένα από τα πιο δύσκολα προβλήματα του μαρξισμού. Μέχρι τώρα, το πρόβλημα αυτό δεν έχει αντιμετωπιστεί συστηματικά, ούτε υπό το πρίσμα της θεωρίας ούτε υπό το πρίσμα των εμπειρικών δεδομένων για την πάλη των εργατών, που συσσωρεύτηκαν τα τελευταία εκατόν πενήντα χρόνια. Παρόλο που ο Ένγκελς (1) (αλλά και ο Μαρξ, αν και λιγότερο) ασχολήθηκε με το πρόβλημα αυτό σε πολυάριθμες επιστολές και άρθρα, αυτό ισχύει και για τους θεμελιωτές του επιστημονικού σοσιαλισμού.
Μια επισκόπηση των πιο γνωστών έργων που είναι αφιερωμένα σε αυτό το πρόβλημα - το "Τι να κάνουμε;" του Λένιν, το "Οργανωτικά προβλήματα της ρωσικής σοσιαλδημοκρατίας" της Ρόζα Λούξεμπουργκ, τα γραπτά του Κάουτσκι κατά του Μπερνστάιν, της Ρόζα Λούξεμπουργκ και των Μπολσεβίκων, το "Παιδική ασθένεια" του Λένιν και το "Παράνομο κόμμα" του Ότο Μπάουερ - αποκαλύπτει ότι είναι όλα πολεμικής φύσης και επομένως αποσπασματικά και περιστασιακά. Τα πρώιμα έργα του Λούκατς, “Ιστορία και ταξική συνείδηση” και Λένιν, έχουν τόσο υψηλό επίπεδο αφαίρεσης που δεν μπορούν να περιέχουν συστηματική επεξεργασία του θέματος. Τα γραπτά του Γκράμσι στις αρχές της δεκαετίας του 1920 πλησιάζουν στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Πρόκειται όμως κυρίως για ανομοιογενή άρθρα εφημερίδων και όχι για μια συστηματική περιγραφή (2).
Μετά το θάνατο του νεαρού Nahel, οι εργατικές γειτονιές έχουν κινητοποιηθεί. Αυτή η κινητοποίηση είναι νόμιμη. Και η πηγή της βίας βρίσκεται στην αστυνομία, στον Νταρμανέν και στον Μακρόν, που είναι υπεύθυνοι για αυτή την κατάσταση.
Μόνο ξεκινώντας από την κεντρικότητα της ταξικής πάλης μπορούμε να εξηγήσουμε την ανάπτυξη του εθνικισμού. Ωστόσο, το ότι η θεωρία του ιστορικού υλισμού δίνει στην ταξική πάλη πρωταρχική θέση στην ιστορία δεν σημαίνει ότι η ταξική πάλη είναι ο μοναδικός παράγοντας της ιστορίας. Στην πραγματικότητα, σε διαφορετικές χρονικές στιγμές της ιστορίας άλλοι παράγοντες μπορούν να γίνουν πρωταρχικοί. Όποτε όμως ρωτάμε γιατί άλλοι παράγοντες μπορούν να γίνουν πρωταρχικοί, οδηγούμαστε πίσω στο ζήτημα της ταξικής πάλης. Η ανάπτυξη του εθνικισμού είναι μια τέτοια περίπτωση.
Προσπαθώντας να βάλω μια τάξη στις ιδέες και -αλίμονο- και στις αναμνήσεις μου για τον Ερνέστ Μαντέλ, δεν βρίσκω να πω τίποτα άλλο παρά ότι αποζήτησε πάντα την ουσία της ζωής. Τόσο των ανθρώπων στο σύνολο τους, όσο και του καθένα ξεχωριστά.
Τούτες τις μέρες πριν από 80 χρόνια, τον Απρίλη του 1943, άρχιζε η εξέγερση του Γκέτο της Βαρσοβίας ενάντια στο ναζιστή δήμιό του. Την ώρα που ο αντισημιτισμός, μαζί με το φασισμό, ξανασηκώνουν κεφάλι και στη νέα γενιά της εβραϊκής Διασποράς αρχίζουν να ξαναγεννιούνται οι καλύτερες σοσιαλιστικές παραδόσεις του παρελθόντος, θυμόμαστε τον Μάρεκ Έντελμαν, τον ηγέτη αυτής της εξέγερσης και τον άνθρωπο που ενσάρκωνε περισσότερο από κάθε άλλο αυτές ακριβώς τις εβραϊκές σοσιαλιστικές, αντισταλινικές και αντισιωνιστικές παραδόσεις. Στα 14 χρόνια από το θάνατό του, αναδημοσιεύουμε το κείμενο της νεκρολογίας του και συνάμα απόσπασμα από το βιβλίο του για την ηρωϊκή εξέγερση του Γκέτο της Βαρσοβίας της οποίας ηγήθηκε ο ίδιος.
Είναι πολύ νωρίς για να κάνουμε έναν οριστικό απολογισμό του στρατιωτικού πραξικοπήματος στην Ελλάδα. Μας λείπουν ακόμη οι απαραίτητες πληροφορίες, ειδικά για την έκταση της λαϊκής αντίστασης μετά το πραξικόπημα.
Συνέντευξη του Ernest Mandel στον Tariq Ali 
Αυτό το κείμενο βασίζεται στην ομιλία που έκανε ο Ερνέστ Μαντέλ στη συνδιάσκεψη για τα εκατό χρόνια του Μαρξ, που οργανώθηκε στο πανεπιστήμιο της Μανιτόμπα, στον Καναδά, στις 15 Δεκεμβρίου 1983.