Ισραήλ της φτώχειας και της μετανάστευσης
Μπορεί ο θάνατος του Αριέλ Σαρόν να μονοπωλεί τα ισραηλινά ΜΜΕ, μερικές ημέρες ωστόσο πριν βασικό θέμα που απασχόλησε την κοινή γνώμη ήταν ο επί μέρες κλιμακούμενος αγώνας των Αφρικανών μεταναστών, καθώς και η απεργία στην οποία προχώρησαν ξένοι εργάτες και εργάτριες που εργάζονται ως βοηθητικό προσωπικό για τη φροντίδα ηλικιωμένων κλπ.
Εξέλιξη που ήλθε να μας υπενθυμίσει τα σοβαρά κοινωνικά προβλήματα με τα οποία βρίσκεται αντιμέτωπη η ισραηλινή κοινωνία.
Την περασμένη Κυριακή (05/01) περί τους 30.000 Αφρικανούς πρόσφυγες από την Ερυθραία και το Σουδάν κατέκλυσαν την κεντρική πλατεία Ράμπιν στο Τελ Αβίβ-την πλατεία στην οποία δολοφονήθηκε το 1992 ο πρώην Ισραηλινός πρωθυπουργός Γιτσχάκ Ράμπιν -διαμαρτυρόμενοι για τα περιοριστικά μέτρα της κυβέρνησης, που εμποδίζουν την ελεύθερη μετακίνησή τους και τη δυνατότητα να εργαστούν, καθώς και για τις καθυστερήσεις στην προώθηση του αιτήματος τους για χορήγηση ασύλου.
Με βάση την ισραηλινή νομοθεσία οι Αφρικανοί μετανάστες απαγορεύεται να εργάζονται έως ότου εγγραφούν ως αιτούντες άσυλο, κάτι σχεδόν αδύνατον. Οι ισραηλινές αρχές χορηγούν άσυλο σε λιγότερο από 1% όταν με βάση τα στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών ο μέσος εθνικός όρος είναι 39%.
Εκτός από τους Αφρικανούς πρόσφυγες, περί τους 60.000 ξένους εργάτες και εργάτριες που εργάζονται στο Ισραήλ ως υπηρετικό-βοηθητικό προσωπικό και σε σπίτια φροντίζοντας ηλικιωμένους κατέβηκαν σε τριήμερη απεργία και πορεία στο Τελ Αβίβ, ζητώντας εργασιακά δικαιώματα. Οι ξένοι εργάτες και εργάτριες εργάζονται σε συνθήκες σκλαβιάς, καθώς οι αρχές τους παρακρατούν τα διαβατήρια, με πολύ χαμηλά μεροκάματα και χωρίς τα αντίστοιχα εργασιακά δικαιώματα των Ισραηλινών εργαζομένων.
Πρωτοφανείς Διαδηλώσεις
Η διαδήλωση των Αφρικανών έγινε πρωτοσέλιδο σε πολλές ισραηλινές εφημερίδες, όχι όμως με κολακευτικά σχόλια. Η ευρείας κυκλοφορίας εφημερίδα «Γεντιότ Αχρονότ» έγραψε για «εισβολείς που κατέλαβαν την πλατεία Ράμπιν- Υπαρξιακό πρόβλημα»-ο όρος «εισβολέας(infiltrator)» χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά τη δεκαετία του '50 και αφορούσε τους Παλαιστινίους πρόσφυγες που επιχειρούσαν να επιστρέψουν στα σπίτια τους στο νεοσύστατο κράτος του Ισραήλ-ενώ η συντηρητική αγγλόφωνη «Jerusalem Post», υποστήριξε σε κύριο της άρθρο ότι οι αριστεροί έφεραν τους πρόσφυγες στο Ισραήλ προκειμένου να αλλοιώσουν τον εβραϊκό χαρακτήρα του κράτους(!).
Την επομένη της μεγάλης διαδήλωσης σε κεντρική πλατεία του Τελ Αβίβ, οι μετανάστες μαζί με Ισραηλινούς υποστηρικτές τους διαδήλωσαν έξω από τις πρεσβείες δυτικών χωρών(ΕΕ, Γαλλία, Καναδά, Σουηδία, Βρετανία, Ιταλία), καθώς και έξω από τα γραφεία της Αφρικανικής Ένωσης και της Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για τους πρόσφυγες. Η μεγαλύτερη διαδήλωση έγινε έξω από την αμερικανική πρεσβεία στο Τελ Αβίβ, όπου χιλιάδες διαδηλωτές φώναζαν, «Είμαστε όλοι πρόσφυγες» και «Ναι στην ελευθερία, όχι στη φυλακή!».
Η ισραηλινή κυβέρνηση αποφάσισε πρόσφατα να κλείσει τους Αφρικανούς πρόσφυγες σε «κέντρα υποδοχής» στο Χολότ στην έρημο του Νέγκεβ, στο νότιο Ισραήλ, απαγορεύοντας τους την έξοδο. Πριν από ένα μήνα περί τους 250 μετανάστες έφυγαν από το Χολότ και πραγματοποίησαν πορεία και καθιστική διαμαρτυρία στην Ιερουσαλήμ, διαμαρτυρόμενοι για τα μέτρα εγκλεισμού τους. Οι αρχές προέβησαν σε συλλήψεις, ενώ υπήρξαν και αντεγκλήσεις μεταξύ αριστερών υποστηρικτών και ακροδεξιών οπαδών.
Στο Ισραήλ ζουν σήμερα περί τους 60.000 Αφρικανούς πρόσφυγες οι οποίοι ζητούν άσυλο, έχοντας φύγει από χώρες και περιοχές όπου μαίνονται εμφύλιοι πόλεμοι, όπως η Ερυθραία και το Σουδάν. Οι πρόσφυγες ήλθαν κατά κύματα από το 2006 στο Ισραήλ, περνώντας τα σύνορα με την Αίγυπτο. Οι περισσότεροι από αυτούς ζουν σε φτωχογειτονιές του Τελ Αβίβ(σ.σ. σε περιοχές σαν τη δική μας Ομόνοια), χωρίς πολιτικά ή άλλα δικαιώματα, σε φτωχά διαμερίσματα, ερχόμενοι σε τριβές πολλές φορές με τους κατοίκους των περιοχών αυτών που τους κατηγορούν για την αυξημένη εγκληματικότητα και αντιμετωπίζονται ως εγκληματίες από τις αστυνομικές αρχές.
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάου ανακοίνωσε ότι το 2013 απελάθηκαν 2.600 «εισβολείς», έξι φορές περισσότεροι από ότι το 2012. Στο Ισραήλ ζουν περί τους 400.000 ξένους εργάτες, άλλοι με άδεια(βίζα) και άλλοι χωρίς, πολλοί από τους οποίους αγωνίζονται τα τελευταία χρόνια για την απόκτηση υπηκοότητας με πλήρη δικαιώματα για τους ίδιους και τα παιδιά τους που έχουν γεννηθεί και ζουν πλέον μόνιμα στο κράτος. Οι περισσότεροι εργάζονται σε αγροτικές δουλειές, ως οικιακό προσωπικό, ως βοηθητικό προσωπικό σε εστιατόρια, μπαρ κλπ.
Ρατσιστικά σχόλια
Ο πρώην υπουργός Εσωτερικών Έλι Γισάϊ από το θρησκευτικό κόμμα «Σας», ο οποίος θεωρείται εμπνευστής της απόφασης για την κατασκευή ανοικτής φυλακής στο Νεγκέβ, δήλωσε πρόσφατα με αφορμή τις διαδηλώσεις των Αφρικανών ότι χρειάζεται επειγόντως ο επαναπατρισμός τους, γιατί, όπως είπε, το Τελ Αβίβ έχει γίνει «Αφρικανική πόλη»(σ.σ. σας θυμίζει κάτι;).
Ο ρατσισμός άλλωστε είναι ενδημικός στην ισραηλινή κοινωνία: από τον χαρακτηρισμό των Αράβων ως «κατσαρίδες» τον οποίο είχε κάνει ο επιτελάρχης του ισραηλινού στρατού το 1983(περίοδος της πρώτης ισραηλινής εισβολής στο Λίβανο) Ραφαέλ Εϊτάν, μέχρι τις διακρίσεις παλαιότερα κατά των Εβραίων μιζράχι(των Εβραίων που κατάγονται από αραβικές χώρες) ή των μαύρων Εβραίων που μετανάστευσαν στο Ισραήλ τις δεκαετίες του '70 και '80 από την Αιθιοπία.
Το κέντρο κράτησης του Χολότ, θεωρείται από τα μεγαλύτερα στο κόσμο και βρίσκεται στην έρημο του Νεγκέβ, πολύ κοντά στα σύνορα με την Αίγυπτο, αντικαθιστώντας τις φυλακές Σαχαρονίμ, στις οποίες κρατούνταν μέχρι πρότινος οι πρόσφυγες-ειρήσθω εν παρόδω η έρημος του Νεγκέβ φιλοξενεί τις λεγόμενες υπό ανάπτυξη πόλεις, φτωχές περιοχές στις οποίες εγκαταστάθηκαν τη δεκαετία του '50 κυρίως Εβραίοι που ήλθαν από τις αραβικές χώρες με στόχο την οικονομική-βιομηχανική ανάπτυξη.
Οι περισσότεροι ξένοι εργάτες βρίσκονται αντιμέτωποι με ρατσιστικές διακρίσεις, χωρίς δικαιώματα και βέβαια χωρίς οι επίσημες συνδικαλιστικές οργανώσεις να ασχολούνται με τα προβλήματα τους, με εξαίρεση τις οργανώσεις υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πολλές από τις οποίες δραστηριοποιούνται από την εποχή που κύρια πηγή φθηνής και ανασφάλιστης εργασίας ήταν οι Παλαιστίνιοι της Δυτικής Όχθης και της Λωρίδας της Γάζας.
Η «εισβολή» άλλωστε ξένων εργατών στο Ισραήλ ξεκίνησε το 1988 με την πρώτη Ιντιφάντα και του αποκλεισμού των Παλαιστινίων εργατών των κατεχομένων εδαφών από την πρόσβαση στην ισραηλινή αγορά εργασίας. Οι συμφωνίες του Όσλο μάλιστα όχι μόνο δεν συνέβαλλαν τελικά στη δημιουργία ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους, αλλά βοήθησαν επιπλέον στο να περιοριστεί η εισροή Παλαιστινίων εργατών από τα κατεχόμενα εδάφη και να αντικατασταθούν από ξένους εργάτες, από χώρες της Ασίας αλλά και της ανατολικής Ευρώπης, που ερχόντουσαν να κάνουν τις «βρώμικες» δουλειές που μέχρι τότε έκαναν κυρίως Παλαιστίνιοι εργάτες από τα κατεχόμενα(οικοδόμοι, σκουπιδιάρηδες, βοηθητικό προσωπικό σε κουζίνες, ανειδίκευτοι εργάτες στη γεωργία και τη βιομηχανία).
Οι ξένοι εργάτες
Με τη δεύτερη Ιντιφάντα του 2000, αυξήθηκε ο αριθμός των ξένων εργατών, ενώ οι εμφύλιοι πόλεμοι στην Αφρική δημιούργησαν κύμα προσφύγων που αναζήτησε στο σχετικά κοντινό Ισραήλ, μία καλύτερη μοίρα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ισραηλινής οργάνωσης για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων B'Tselem, πριν τις συμφωνίες του Όσλο το 1993, 115.000 Παλαιστίνιοι εργαζόντουσαν κατόπιν αδείας κανονικά στο Ισραήλ. Όταν ξέσπασε η δεύτερη Ιντιφάντα 110.000 Παλαιστίνιοι εργαζόντουσαν στο Ισραήλ(σ.σ. όπως προαναφέραμε κυρίως σε «δευτερεύουσες» εργασίες, ακόμη και στην ανέγερση των εβραϊκών οικισμών στη Δυτική Όχθη και τη Γάζα ως οικοδόμοι).
Ο αριθμός αυτός αποτελούσε με το ζόρι το 25% του παλαιστινιακού εργατικού δυναμικού, ωστόσο οι άνθρωποι αυτοί με την εργασία τους σε αποθήκες σουπερμάρκετ ή τον καθαρισμό πολυκατοικιών, στήριζαν χιλιάδες άλλους συμπατριώτες τους που ζούσαν στις σκληρές οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες της ισραηλινής κατοχής. Εξαιτίας της δεύτερης Ιντιφάντα το 2003 ο αριθμός τους είχε περιοριστεί σε 31.000.
Ξένοι εργάτες από την Κίνα, τη Νιγηρία, τη Ρουμανία, την Ταϊλάνδη, τις Φιλιππίνες και άλλες χώρες, άρχισαν να έρχονται κατά κύματα για να εργαστούν στο Ισραήλ, φθάνοντας τους 250.000 περίπου στο πρώτο μισό της δεκαετίας του 2000, αποτελώντας το 11% του ισραηλινού εργατικού δυναμικού. Οι περισσότεροι από αυτούς άρχισαν να διανέμουν μόνιμα πλέον στο Ισραήλ, να κάνουν οικογένειες και παιδιά, τα οποία όμως δεν έχουν δικαίωμα σε υπηκοότητα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Ανάπτυξη...και φθηνά εργατικά χέρια
Η ισραηλινή οικονομία στηρίχτηκε από τα πρώτα κιόλας χρόνια της δημιουργίας του κράτους στην φθηνή εργασία, την οποία αρχικά, τις δεκαετίες του '50 και '60, προσέφεραν οι εκδιωχθέντες από τα αραβικά κράτη Εβραίοι μετανάστες, οι οποίοι απασχολούνταν στις οικοδομές, την κατασκευή δρόμων, τα εργοστάσια κλπ.
Οι αποκαλούμενοι Εβραίοι μιζράχι(σ.σ. «ανατολίτες») αντιμετωπίζονταν για χρόνια ως «υποδεέστεροι» πολίτες, η αραβική τους κουλτούρα ήταν «απαγορευμένη» και για χρόνια ήταν αποκλεισμένοι από την κρατική μηχανή, ακόμη και τα κόμματα εξουσίας(Εργατικό και Λικούντ), οι ηγεσίες των οποίων παρέμεναν «Εσκενάζι»(σ.σ. Εβραίοι προερχόμενοι από τις χώρες της ανατολικής Ευρώπης, τη Ρωσία κλπ).
Στις αρχές της δεκαετίας του '70 μάλιστα Εβραίοι μιζράχι εξεγέρθηκαν σε φτωχογειτονιές της Ιερουσαλήμ. Το κίνημά τους το οποίο είχε πάρει βίαιες μορφές(ρήψεις ακόμη και μολότοφ) ονομάστηκε «Μαύροι Πάνθηρες», εμπνεόμενο από το αντίστοιχο αμερικανικό κίνημα και τις εξεγέρσεις του μαύρου πληθυσμού στις ΗΠΑ.
Μετά τον πόλεμο του 1973, το δεξιό κόμμα Λικούντ και ο ηγέτης του Μεναχέμ Μπέγκιν, εκμεταλλεύτηκε την αυξανόμενη κοινωνική δυσαρέσκεια και τη ριζοσπαστικοποίηση των Εβραίων που κατάγονταν από αραβικές χώρες, καθώς και την έντονη δυσαρέσκεια για τους πολεμικούς χειρισμούς της τότε κυβέρνησης Μέϊρ-Νταγιάν, για να σπάσει το μονοπώλιο εξουσίας των Εργατικών στις εκλογές του 1977. Κάποιοι από τους ηγέτες των «Μαύρων Πανθήρων», όπως ο Τσάρλι Μπίτον συνεργάστηκε για χρόνια με το μετωπικό σχήμα του ΚΚ Ισραήλ, Δημοκρατικό Μέτωπο για την Ισότητα(Χαντάς), ενώ ηγετικά στελέχη του κινήματος επανεμφανίστηκαν στις τελευταίες μαζικές διαδηλώσεις(2011) για την κοινωνική αδικία.
Μετά τον πόλεμο των Έξι Ημερών το 1967 και την κατάληψη από το Ισραήλ, της Δυτικής Όχθης και της Λωρίδας της Γάζας, οι Παλαιστίνιοι των κατεχομένων εδαφών αποτέλεσαν μέχρι τη δεκαετία του '90, την κύρια πηγή φθηνών εργατικών χεριών, ενώ πολλοί από τους Εβραίους μιζράχι, «αναβαθμίστηκαν» σε εργολάβους.
Αυξανόμενη φτώχεια
Ένα από τα μείζονα κοινωνικά προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα το Ισραήλ, είναι η αυξανόμενη φτώχεια, παρά τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και το γεγονός ότι εντάχθηκε σχετικά πρόσφατα(2010) στον ΟΟΣΑ. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Εθνικού Ινστιτούτου Ασφάλισης(σ.σ. κάτι σαν το δικό μας ΙΚΑ), πάνω από 1,7 εκατ. Ισραηλινοί, σε σύνολο πληθυσμού 8 εκατομμυρίων, δηλαδή το 20%, ζει κάτω από το όριο φτώχειας. Το όριο φτώχειας ορίζεται σε ατομικό εισόδημα μικρότερο των 2.820 νέων σέκελ(564 ευρώ) το μήνα και κάτω των 4.153 νέων σέκελ(830 ευρώ) για το ζευγάρι. Ο αριθμός των ηλικιωμένων που ζει σε συνθήκες φτώχειας αυξήθηκε κατά 3% σε 22,7%.
Το 5% επίσης των οικογενειών με δύο ή και περισσότερους ενήλικες οι οποίοι εργάζονται, ζει κάτω από το όριο φτώχειας, καταγράφοντας αύξηση σχεδόν 50% σε σχέση με το 2012. Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Ισραηλινού Συμβουλίου για το Παιδί με τίτλο «Τα Παιδιά στο Ισραήλ», το ένα τρίτο(33,7%) των δυόμιση εκατομμυρίων παιδιών και πλέον, ζει σε συνθήκες φτώχειας, έχοντας τετραπλασιαστεί τα τελευταία 30 χρόνια, από μόλις 8,1% το 1980. Τα ποσοστά παιδικής φτώχειας είναι πολύ μεγαλύτερα μεταξύ του αραβικού πληθυσμού, 68%, έναντι 23% των Εβραίων παιδιών. Γενικότερα το 54% του αραβικού πληθυσμού, ο οποίος ανέρχεται σε 20% των Ισραηλινών πολιτών, ζει σε συνθήκες φτώχειας. Το αντίστοιχο ποσοστό του εβραϊκού πληθυσμού ανέρχεται σε 14%.
Επίσης μία άλλη έκθεση του Ιδρύματος για τα Επιδόματα των Θυμάτων Ολοκαυτώματος στο Ισραήλ, αναφέρει ότι οι περισσότεροι από τους 192.000 επιζώντες πασχίζουν να τα βγάλουν πέρα.
Την ίδια στιγμή η έκθεση Wealth-X κατατάσσει το Ισραήλ ως την τέταρτη πιο πλούσια χώρα της Μέσης Ανατολής, με τους 360 πλουσιότερους κατοίκους του να κατέχουν συνολική περιουσία 70 δισ. δολαρίων σε σύνολο 270 δισ. δολάρια, που υπολογίζεται το ισραηλινό ΑΕΠ.
Η κοινωνική ανισότητα ενισχύθηκε από τις πολιτικές λιτότητας, περικοπών και αύξησης φόρων της κυβέρνησης Νετανιάου που ανέλαβε πέρυσι το Μάρτιο. Τα κοινωνικά στρώματα που πλήττονται περισσότερο είναι οι Άραβες πολίτες, οι Εβραίοι μιζράχι, οι υπερορθόδοξοι Εβραίοι, αλλά και οι 300.000 περίπου ξένοι μετανάστες από τις Φιλιππίνες, την Κίνα, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική.
Πηγές:
http://www.richardsilverstein.com/2014/01/06/african-refugees-occupy-tel-aviv/
http://www.haaretz.com/news/national/1.567097
http://972mag.com/the-dark-side-of-israels-economy/85235/
http://972mag.com/deprived-of-labor-rights-migrant-caregivers-take-to-the-streets/85054/