![2014-11-19 05 Mandel - Mite]()
![2014-11-19 01 Bensaid]()
Ο Μαρξισμός
Ο Μαρξισμός του Ερνέστ Μαντέλ
Του Daniel Bensaid
Η απότιση φόρου τιμής στον Ερνέστ Μαντέλ που εκδόθηκε υπό τη διεύθυνση του Ζιλμπέρ Ασκάρ στη σειρά Actuel Marx Confrontations (1) συμβάλλει να αποκατασταθεί η άδικη παραγνώριση στη Γαλλία του Βέλγου αγωνιστή και οικονομολόγου, που πέθανε το 1995. Ενώ το κύρος του είναι σημαντικό στις αγγλοσαξονικές χώρες καθώς και στη Λατινική Αμερική, στη Γερμανία ή στην Ισπανία, ενώ η Πραγματεία του μαρξιστικής οικονομίας (που εκδόθηκε το 1962) γνώρισε πλατιά διάδοση, ενώ επηρέασε σε παγκόσμια κλίμακα μια ολάκερη γενιά που μπήκε στη πολιτική στη δεκαετία του 1960, έπεσε θύμα του γαλλικού πανεπιστημιακού και μιντιακού προστατευτισμού ενάντια στις ιδέες που έρχονται από αλλού. Ίσως και η γραφή του, που στόχευε πριν από όλα στη καθαρότητα, να μην ταίριαζε στη στιλιστική κοκεταρία της δοκιμιογραφίας α λα γαλλικά…
Όταν 25 χρόνια πριν έπεφτε το τείχος του Βερολίνου ο κόσμος ήλπιζε ότι ανοίγει πλέον ο δρόμος για την Ενωμένη Ευρώπη από τον Ατλαντικό ως τα Ουράλια… Εικοσιπέντε χρόνια μετά η εικόνα της Ευρώπης δεν θυμίζει σε τίποτα την ευφορία εκείνης της εποχής.
Με δεδομένο ότι η κρίση του χρέους ήταν μέχρι πολύ πρόσφατα αποκλειστικό «προνόμιο» των χωρών του Τρίτου κόσμου, δεν πρέπει να εκπλήσσει το γεγονός ότι δεν υπάρχουν ούτε εμπειρίες, ούτε διδάγματα εμπειριών και ακόμα περισσότερο καμιά βιβλιογραφία σχετικά με την προετοιμασία, οργάνωση και διεξαγωγή λογιστικών ελέγχων του δημόσιου χρέους στις χώρες του παγκόσμιου Βορρά. Είναι κατά συνέπεια, για αυτόν ακριβώς το λόγο που δεν πρέπει να εκπλήσσει το γεγονός ότι ένα βιβλίο που φιλοδοξεί να αποτελέσει ένα «εγχειρίδιο για τους λογιστικούς ελέγχους» του χρέους απαριθμεί και συνάμα εμπνέεται από γεγονότα, καταστάσεις και κυρίως, από συγκεκριμένες εμπειρίες λογιστικών ελέγχων που διεξήχθησαν και διεξάγονται αποκλειστικά και μόνο σε αυτόν ακριβώς τον πολύπαθο Τρίτο κόσμο.
Αρκούσε να δει κανείς τις ατέλειωτες ουρές των Καταλανών μπροστά στα εκλογικά κέντρα και κυρίως, τη χαρά, την αγαλλίαση, τη συγκίνηση αλλά και την αίσθηση της (ιστορικής) δικαίωσης ζωγραφισμένη στα πρόσωπά τους για να καταλάβει ότι αυτή η 9η Νοεμβρίου 2014 δεν ήταν παίξε γέλασε, μια ακόμα ρουτινιέρικη εκλογική αναμέτρηση καταδικασμένη να ξεχαστεί την επομένη των εκλογών. Ήταν ένα αληθινό δημοκρατικό ξέσπασμα, πηγαίο και αυθεντικό, μια λαïκή γιορτή όσο καμιά άλλη, καθώς αυτός ο καταλάνικος λαός περίμενε όχι δεκαετίες, αλλά αιώνες αυτή την ιστορική μέρα! Και η ευφορία των Καταλανών γινόταν ακόμα μεγαλύτερη επειδή ήξεραν –και ξέρουν- πως και μόνο το γεγονός ότι περίμεναν στην ουρά για να αποφασίσουν για το μέλλον τους σήμαινε ότι είχαν κιόλας νικήσει τη Μαδρίτη του Ραχόϊ και της μοναρχίας, των επιγόνων και συνεχιστών της δικτατορίας του Φράνκο, της σύγχρονης ευρωπαϊκής Ιεράς Συμμαχίας που τους αρνείται ακόμα και αυτό το δικαίωμα να ψηφίζουν, και όπου το ρόλο του Μέτερνιχ παίζουν τώρα η Μέρκελ, και ο Ολάντ, ο Γιούνκερ και ο Ρέντσι…
Όπως το γράφαμε πριν από ακριβώς ένα μήνα, τα δυο τρένα, εκείνο της Βαρκελώνης και το άλλο της Μαδρίτης,
Συνέντευξη με την Yayo Herrerο, φεμινίστρια και οικολόγο, συγγραφέα, πανεπιστημιακή, ανθρωπολόγο, μηχανικό αγροτικής τεχνικής, και συντονίστρια του μαζικού ισπανικού κινήματος Ecologistas en Accion (Οικολόγοι σε Δράση)*
Ο επαναστατικός ανθρωπισμός 
Ο Ερνέστ Μαντέλ ήταν γνωστός όχι μόνο ως ο κύριος θεωρητικός της Τέταρτης Διεθνούς, αλλά και ως ένας από τους μεγαλύτερους μαρξιστές οικονομολόγους του δεύτερου μισού του εικοστού αιώνα. Ωστόσο, ο απόηχος των έργων του ξεπερνούσε τις γραμμές του κινήματος που ίδρυσε ο Τρότσκι ή του κύκλου των φοιτητών της οικονομίας.
«Περιέργως», ο ελληνικός τύπος, μαζί και εκείνος της αριστεράς, σιωπά και δείχνει να αδιαφορεί για τις ξέφρενες γαλλικές πολιτικές εξελίξεις, που ήδη διαμορφώνουν ένα νέο –και τόσο επίφοβο- ευρωπαϊκό πολιτικό τοπίο! Και όμως, αυτά που συμβαίνουν εις Παρισίους θα έπρεπε να τα παρακολουθούμε με κομμένη την ανάσα…
• Οι Μανουέλ Βαλς και Ματέο Ρέντσι ζητούν περισσότερο χρόνο για τη μείωση του ελλείμματος ως αντάλλαγμα για τις μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται ώστε να γίνουν, υποτίθεται, ανταγωνιστικές οι χώρες τους. Αποτελεί αυτό μια πραγματική πρόκληση για τη συναίνεση όσον αφορά τη λιτότητα στην Ευρώπη; Μπορεί να έχει κάποια θετικά αποτελέσματα;
Ο Ερνέστ Μαντέλ πέθανε στις 20 Ιουλίου 1995, στο μέσο της τελευταίας δεκαετίας του εικοστού αιώνα. Ήταν μια στιγμή υποχώρησης του διεθνούς μαρξιστικού κινήματος: η νεοφιλελεύθερη επίθεση του παγκόσμιου καπιταλισμού βρισκόταν στο αποκορύφωμά της έτσι ώστε, παρόλο που όφειλαν την εκλογή τους σε μια αντίδραση ενάντια στις συνέπειές της, ο μεν Κλίντον συνέχιζε τη δουλειά που είχε αρχίσει ο Ρέηγκαν, οι δε ευρωπαίοι σοσιαλδημοκράτες επρόκειτο σύντομα να συνεχίσουν αυτό που είχαν ξεκινήσει οι συντηρητικοί ανταγωνιστές τους. Τα σταλινικής καταγωγής κράτη είχαν μόλις πριν λίγο καταρρεύσει, επαληθεύοντας με εντυπωσιακό αλλά και απρόβλεπτο τρόπο –από την ανάποδη- τη «θεωρία των ντόμινο». Πλήθος ιδεολόγων που συμμερίζονταν την άποψη ότι η ΕΣΣΔ και ο μαρξισμός ήταν τόσο αλληλένδετοι όσο είναι και το Βατικανό με τον καθολικισμό – ανεξάρτητα αν ήταν ορκισμένοι εχθροί της Μόσχας ή πρώην υμνητές ή σύμμαχοί της- διατράνωναν ότι, αυτή τη φορά, ο Μαρξ ήταν για τα καλά νεκρός.
Με τη συζήτηση για τον προϋπολογισμό να έχει στραφεί γύρω από το αν η Ελλάδα πέρασε τον… κάβο της κρίσης, το αναπόφευκτο των επικείμενων εκλογών και το αυξανόμενο ενδεχόμενο μιας κυβέρνησης της αριστεράς, οι διεθνείς οικονομικές εξελίξεις δεν έχουν τύχει της πρέπουσας προσοχής. Εξελίξεις που θα μπορούσαν να συνοψιστούν με δύο λόγια ως εξής: Η γερμανική οικονομία φρενάρει επικίνδυνα, οι προβλέψεις για την ευρωζώνη επιδεινώνονται με ραγδαία ταχύτητα και η αβεβαιότητα για το πόσο θα κρατήσει ακόμη το «κινεζικό θαύμα» πολλαπλασιάζεται.
Από το βιβλίο του Ντ. Μπενσαίντ "Ο Μαρξ της εποχής μας-Μεγαλείο και κακοδαιμονίες ενός κριτικού εγχειρήματος", εκδ. Τόπος, μετάφραση Γιάννης Καυκιάς.
Το εύρος του φαινομένου του θερμοκηπίου φαίνεται να είχε υποτιμηθεί δραματικά, καθώς νέα δεδομένα για το νότιο ημισφαίριο δείχνουν ότι οι έως τώρα μετρήσεις ήταν ανακριβείς. Συγκρίνοντας κλιματικά μοντέλα και δορυφορικές μετρήσεις, οι επιστήμονες του αμερικανικού ερευνητικού εργαστηρίου Lawrence Livermore στην Καλιφόρνια ανακάλυψαν πως η μακρόχρονη άνοδος της θερμοκρασίας των ωκεανών του νοτίου ημισφαιρίου σε βάθος 700 μέτρων είχε υποτιμηθεί έως και κατά 58 τοις εκατό. «Η υποτίμηση είναι αποτέλεσμα ελλιπούς δειγματισμού μέχρι πριν την τελευταία δεκαετία, καθώς και των περιορισμών των αναλυτικών μεθόδων που χρησιμοποιούνταν για την εκτίμηση της θερμοκρασίας σε περιοχές με λίγα δεδομένα», δήλωσε ο ωκεανογράφος Πωλ Ντουράκ, επικεφαλής της έρευνας. 
Όταν στην Ισπανία μιλούν για τη διαρκώς κλιμακούμενη κρίση στις σχέσεις της Καταλονίας με το Ισπανικό Κράτος, συνηθίζουν να κάνουν λόγο για την επερχόμενη «σύγκρουση δύο τρένων». Ε, λοιπόν, μετά από τις ραγδαίες και συχνά δραματικές εξελίξεις των τελευταίων 4-5 ημερών, μπορούμε να πούμε ότι αυτά τα δυο τρένα όχι μόνο ξεκίνησαν αλλά και αναπτύσσουν όλο και μεγαλύτερη ταχύτητα στη πορεία τους προς τη μετωπική τους σύγκρουση! 
Με την κρίση σε Ουκρανία-Ρωσία να απειλεί να προσθέσει ένα ακόμη γκρίζο σύννεφο στις επιδεινούμενες προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας και ιδιαίτερα της ευρωζώνης, η Μόσχα στρέφεται όλο και περισσότερο προς την Κίνα, για να ανταπεξέλθει στην πίεση του δυτικού εμπάργκο.
Να λοιπόν που διαλύθηκαν και οι τελευταίες αμφιβολίες και φτάσαμε αισίως σε αυτό το Σάββατο 27 Σεπτεμβρίου 2014, που έχει όλα τα φόντα να μείνει στην ιστορία καθώς είναι σήμερα που αρχίζει, και επίσημα, η αντίστροφη μέτρηση για την ώρα της αλήθειας του Ισπανικού Κράτους, της Καταλονίας αλλά ίσως και όλης της Ευρώπης. Όμως, προσοχή: Η αναμέτρηση Βαρκελώνης-Μαδρίτης, αλλά και Βαρκελώνης- Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν αφορά προς το παρόν το πιθανό υπέρ της ανεξαρτησίας αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος της 9ης Νοεμβρίου, αλλά το ίδιο το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση του καταλανικού λαού. Με πιο απλά λόγια, η κυβέρνηση Ραχόϊ και οι διεθνείς σύμμαχοι και υποστηρικτές της αμφισβητούν και υπόσχονται να εμποδίσουν «με κάθε μέσο», όπως λένε, ακόμα και να στηθούν στις 9 Νοεμβρίου στη Καταλονία οι κάλπες της Consulta, που θα δώσουν στους Καταλανούς πολίτες το αναφαίρετο και στοιχειώδες δημοκρατικό δικαίωμά τους…να ψηφίσουν.
Αν και απομένουν να γίνουν μερικές ακόμα κινητοποιήσεις αλληλεγγύης, ενώ παράλληλα θα χρειαστούμε τουλάχιστον κάμποσες μέρες για να μάθουμε τι ακριβώς συνέβη σε όσες ήδη έχουν γίνει, νομίζουμε πάντως ότι είναι ήδη δυνατό να κάνουμε 1-2 γενικές παρατηρήσεις και διαπιστώσεις.
Σήμερα είναι η 20η Σεπτεμβρίου, ημέρα που κορυφώνεται η διεθνής εβδομάδα αλληλεγγύης στις 595 Ελληνίδες καθαρίστριες και στον εμβληματικό 12μηνο αγώνα τους, με συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις που θα γίνουν σε δεκάδες ευρωπαϊκές πόλεις, από το Λονδίνο και τη Μαδρίτη, μέχρι το Βερολίνο και τη Μασσαλία.
Καθώς πλησιάζουμε στην 20η Σεπτεμβρίου, μέρα κορύφωσης των κινητοποιήσεων της εβδομάδας διεθνούς αλληλεγγύης στις 595 καθαρίστριες μας, ο τόνος των διαδηλώσεων τείνει να αλλάξει, να γίνει πιο μαχητικός, να συνδέσει το τοπικό με το διεθνές, το τερπνό μετά του ωφελίμου ή μάλλον το ωφέλιμο με το…ακόμα πιο ωφέλιμο. 
Μετά από την Καταλονία και τη Βρετανία, το οδοιπορικό μας στο παγκόσμιο κίνημα συμπαράστασης στις Ελληνίδες καθαρίστριες μας φέρνει σήμερα στη Γαλλία. Το πρώτο πράγμα που χτυπάει εδώ στο μάτι είναι το πολύ ευρύ φάσμα οργανώσεων και ευαισθησιών που οργανώνουν τις κινητοποιήσεις αλληλεγγύης. Εργατικά συνδικάτα συνεργάζονται με φεμινιστικές και οικολογικές συλλογικότητες, αλλά και με κινήσεις πολιτών, κοινωνικά κινήματα και αριστερά πολιτικά κόμματα διαφορετικών προσανατολισμών και κινητοποιούνται –όλοι και όλες μαζί- στο πλευρό των 595 καθαριστριών όχι μόνο στο Παρίσι αλλά και σε πολλές άλλες γαλλικές πόλεις.