Hits: 6581
Το αυγό του φιδιού και η απελπισία
Του Μωυσή Λίτση
Αυτό που φάνταζε πριν από μερικά χρόνια ως προειδοποίηση, το ενδεχόμενο δηλαδή ανόδου της άκρας δεξιάς στην Ευρώπη και ανοικτά ή συγκεκαλυμμένα φασιστικών και νεοναζιστικών κομμάτων κατά το παράδειγμα του Μεσοπολέμου, εξαιτίας της μεγαλύτερης οικονομικής-κοινωνικής κρίσης, σήμερα είναι πραγματικότητα.
Παρά το γεγονός ότι τελικά χάρη στην καταμέτρηση των επιστολικών ψήφων, ο ακροδεξιός Νόρμπερτ Χόφερ του κόμματος της Ελευθερίας έχασε οριακά στις πρόσφατες προεδρικές εκλογές στην Αυστρία -συγκέντρωσε το 49,7% έναντι 50,3% του υποστηριζόμενου από τους Πράσινους Αλεξάντερ Βαν ντερ Μπέλεν- η αλγεινή εντύπωση από το γεγονός ότι οι μισοί Αυστριακοί ψήφισαν υπέρ ενός νοσταλγού του Χίτλερ δεν αλλάζει.
Δημοσιεύουμε σήμερα το πρώτο μέρος μιας σημαντικής δουλειάς του Ερίκ Τουσέν για την ιστορία του ελληνικού δημόσιου χρέους. Την επόμενη βδομάδα θα δημοσιεύσουμε το δεύτερο μέρος. Ο Ερίκ Τουσέν είναι Βέλγος πολιτικός επιστήμονας και ιστορικός, διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Παρισιού VIII και του Πανεπιστημίου της Λιέγης, όπου και διδάσκει. Είναι πρόεδρος της Επιτροπής για τη Διαγραφή του Χρέους των Χωρών του Τρίτου Κόσμου (Comite pour l'annulation de la dette du Tiers Monde, CADTM). Είναι επίσης μέλος της Προεδρικής Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου του Χρέους (CAIC) στον Ισημερινό, του Διεθνούς Συμβουλίου του Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ από την ίδρυσή του το 2001, της επιστημονικής επιτροπής της Attac Γαλλίας, του επιστημονικού δικτύου της Attac Βελγίου, καθώς και της Διεθνούς Επιτροπής της Τετάρτης Διεθνούς (Post-Reunification). Από τον Απρίλη του 2015 είναι επιστημονικός συντονιστής της Επιτροπής Αλήθειας Δημοσίου Χρέους, που δημιουργήθηκε από την τότε Πρόεδρο της ελληνικής Βουλής, Ζωή Κωνσταντοπούλου.
Πάνω από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι παγκοσμίως μπορεί να κινδυνεύσουν από καταστροφικές πλημμύρες στις παράλιες περιοχές μέχρι το 2060 λόγω των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής και της αύξησης του πληθυσμού, προειδοποιεί μελέτη της βρετανικής φιλανθρωπικής οργάνωσης Christian Aid. "Η ταχεία αύξηση των αστικών πληθυσμών κατά μήκος των ακτογραμμών σε όλο τον κόσμο --ένα αποτέλεσμα της φυσικής αύξησης του πληθυσμού και της οικονομικής μετανάστευσης-- σε συνδυασμό με τις αυξανόμενες απειλές από την κλιματική αλλαγή, θα θέσουν σε κίνδυνο περισσότερους από ένα δισεκατομμύριο ανθρώπους λόγω των πλημμυρών στις παράκτιες περιοχές μέχρι το 2060", επισημαίνει η έκθεση.
O πλανήτης καίγεται - κυριολεκτικά. Η πυρκαγιά στην περιοχή του Φορτ Μακ Μάρεϊ στον Καναδά που μαινόταν επί οκτώ ημέρες καταστρέφοντας το 20% των κατοικιών κι εκτοπίζοντας πάνω από 100.000 ανθρώπους, είναι η τελευταία μιας σειράς από πύρινες λαίλαπες που έχουν ξεσπάσει σε σύντομο χρονικό διάστημα η μία από την άλλη, σε μια Γη που κάθε χρόνο γίνεται και πιο θερμή. 
Τα τελευταία χρόνια προωθείται ως κεντρική πολιτική η ιδιωτικοποίηση της δημόσιας γης, της δημόσιας περιουσίας και των κοινών αγαθών με στόχο, υποτίθεται, την εξασφάλιση χρημάτων για την εξόφληση του δημόσιου χρέους της χώρας, το οποίο ωστόσο συνεχώς αυξάνεται.
Μετά από την απαγόρευσή της από τις αρχές του Μαρόκου, η παγκόσμια συνέλευση του δικτύου CADTM διεξήχθη τελικά από τις 26 μέχρι τις 30 Απριλίου στην Τύνιδα μέσα σε κλίμα αλληλεγγύης και αντίστασης. Οι 59 εκπρόσωποι από 29 χώρες της Αφρικής, της Λατινικής Αμερικής, της Ασίας και της Ευρώπης μπόρεσαν να αναλύσουν την εξέλιξη του συστήματος χρέος και να αναζητήσουν τις καλύτερες στρατηγικές προκειμένου να τελειώνουμε με αυτό το εξουσιαστικό εργαλείο.
Είναι ίσως από τις λίγες φορές που η προεκλογική περίοδος στις ΗΠΑ, έχει αποκτήσει τόσο μεγάλο ενδιαφέρον εξαιτίας των εκλογικών επιτυχιών των δύο μέχρι χθες αουτσάιντερ: Του πολυεκατομμυριούχου της αγοράς ακινήτων Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος διεκδικεί το χρίσμα του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος και του «σοσιαλιστή» Μπέρνι Σάντερς που ξεκινώντας από πολύ χαμηλά ποσοστά και χωρίς την άπλετη χρηματοδότηση της αντιπάλου του, πρώην υπουργού Εξωτερικών Χίλαρι Κλίντον, έχει καταγάγει σημαντικές νίκες στις προκριματικές εκλογές για το χρίσμα του Δημοκρατικού Κόμματος και έχει δημιουργήσει ένα πρωτοφανές για τα τελευταία χρόνια κίνημα στις ΗΠΑ.
Περνούν πια οι εβδομάδες και οι μήνες και η συνεχώς αναγγελλόμενη από τα γαλλικά ΜΜΕ «κόπωση» και «εξάντληση» του λαϊκού κινήματος ενάντια στον αντεργατικό «νόμο της εργασίας» δεν λέει να επιβεβαιωθεί από τα γεγονότα. Συμβαίνει μάλιστα το ακριβώς αντίθετο. Το κίνημα απλώνεται πια σε όλη τη Γαλλία, ριζοσπαστικοποιείται όσο κανένα άλλο στα τελευταία 30 χρόνια και εφευρίσκει νέες αμεσοδημοκρατικές δομές συσπείρωσης και δράσης των κινητοποιημένων πολιτών, σαν την Nuit Debout, που ριζώνουν πια στις πλατείες πολλών δεκάδων γαλλικών πόλεων! Και είναι ακριβώς επειδή συμβαίνουν όλα αυτά, που η κυβέρνηση Ολάντ-Βαλς, η δεξιά έως ακροδεξιά αντιπολίτευση των Σαρκοζί-Λε Πεν αλλά και σύσσωμο το γαλλικό κατεστημένο δείχνουν μια πρωτοφανή νευρικότητα, απειλούν θεούς και δαίμονες, και εγκαινιάζουν νέες μορφές δράσης των κατασταλτικών (ΜΑΤ, αστυνομία) και προπαγανδιστικών τους μηχανισμών (ΜΜΕ)!
Από τον περασμένο Ιούλιο και μετά, από τότε δηλαδή που η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ παραδόθηκε αμαχητί στους δανειστές, το κύριο επιχείρημα της κυβέρνησης ήταν: αποδεχθήκαμε μία σκληρή επώδυνη συμφωνία αλλά κερδίσαμε τουλάχιστον την υπόσχεση για αναδιάρθρωση χρέους.
Το θέαμα ενός υποψηφίου για το Δημοκρατικό χρίσμα που σταματάει σε μια απεργιακή φρουρά εργατών και παίρνει το λόγο για να στηρίξει έμπρακτα την απεργία τους, ήταν αρκούντως σπάνιο για να μην περάσει απαρατήρητο από τα ΜΜΕ των Ηνωμένων Πολιτειών. Αυτό συνέβη την περασμένη Δευτέρα στην Times Square της Νέας Υόρκης, η απεργιακή φρουρά ήταν των 40.000 απεργών του γίγαντα των τηλεπικοινωνιών Verizon, που διεκδικούν συλλογική σύμβαση, και ο υποψήφιος ήταν βέβαια ο Μπέρνι Σάντερς. Προεκλογικό κόλπο ενός ακόμα πολιτικάντη; Δημαγωγία ; «Λαϊκισμός»; Όχι, απλώς συνέπεια και συνέχεια στους αγώνες μιας ζωής στο πλευρό των εργαζομένων. Εξάλλου, η αμέσως προηγούμενη φορά που ο Σάντερς είχε κάνει ακριβώς το ίδιο ήταν μόλις πριν λίγους μήνες, τον περασμένο Οκτώβριο, σε μια άλλη απεργιακή φρουρά, στο Μανχάταν εκείνη τη φορά…
Η υπερθέρμανση του πλανήτη μπορεί να φέρει οικονομική καταστροφή σε κλίμακα τρισεκατομμυρίων ευρώ, σύμφωνα με την πιο ολοκληρωμένη αποτίμηση των οικονομικών συνεπειών της κλιματικής αλλαγής μέχρι σήμερα. Η διεθνής ομάδα οικονομολόγων και επιστημόνων υπολόγισε πως εάν οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα συνεχίσουν να αυξάνονται με αμείωτη ένταση, οι οικονομικές ζημιές θα είναι ισοδύναμες με τα περιουσιακά στοιχεία των έξι μεγαλύτερων εταιρειών που είναι εισηγμένες στο αμερικανικό χρηματιστήριο.
«Εργαζόμαστε για να δούμε τον Σάντερς να κερδίζει το χρίσμα του Δημοκρατικού Κόμματος. Όμως, δεν κάνουμε μόνον αυτό. Πηγαίνουμε πιο πέρα οικοδομώντας ένα κίνημα δημοκρατίας σε αυτή τη χώρα». Η δήλωση είναι σαφής και ανήκει στον Larry Cohen, πρώην πρόεδρο του Συνδικάτου (600.000 μέλη) Communications Workers of America, του μεγαλύτερου συνδικάτου εργαζομένων στις επικοινωνίες και στα ΜΜΕ των ΗΠΑ, που είναι ταυτόχρονα και (επίσημος) «Κύριος Σύμβουλος» στην υπό εξέλιξη προεκλογική εκστρατεία του Μπέρνι Σάντερς. Ακόμα μεγαλύτερη σημασία έχει όμως το γεγονός ότι με αυτή τη δήλωση άνοιξε η συγκέντρωση συνδικαλιστών –και όχι μόνο- που οργανώθηκε την 1ης Απριλίου στο Σικάγο από το συνδικαλιστικό δίκτυο Labor for Bernie (1) που αριθμεί ήδη 12.000 μέλη, μεταξύ των οποίων 5 μεγάλα εθνικά συνδικάτα και 90 τοπικές συνδικαλιστικές ενώσεις!
Οι πρόσφατες αποκαλύψεις για τους διαλόγους μεταξύ Τόμσεν και Βαλκολέσκου και τον σχεδιαζόμενο νέο εκβιασμό με επαπειλούμενη χρεοκοπία της χώρας μας, δεν εκπλήσσουν.
Να σας καλημερίσω όλους και όλες, και να συγχαρώ για την πρωτοβουλία εκείνους κι εκείνες που συνετέλεσαν στην σημερινή εκδήλωση και ιδιαίτερα τον καθηγητή Γιώργο Κασιμάτη, που είναι ψυχή πολλών αγώνων αντίστασης και απελευθέρωσης.
Τρεις βδομάδες μετά από τη γέννησή του, το νεαρό γαλλικό κίνημα μισθωτών και νέων ήταν στο ραντεβού με την ιστορία και η μαζικότητα της επίδειξης της δύναμής του, την Πέμπτη 31 Μαρτίου, ξεπέρασε και τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις των οργανωτών της : Ένα εκατομμύριο διακόσιες χιλιάδες διαδηλωτές κατέκλυσαν τους δρόμους και τις πλατείες 260 γαλλικών πόλεων, και μάλιστα αψηφώντας στην περίπτωση του Παρισιού και αρκετών άλλων πόλεων, τις πολύ άσκημες καιρικές συνθήκες (νεροποντή και πολύ ισχυροί άνεμοι) που κάθε άλλο παρά προσφέρονταν για πορείες και συγκεντρώσεις! Και όχι μόνον αυτό. Μετά από αυτές τις παλλαϊκές διαδηλώσεις, που ήταν υπερδιπλάσιες σε όγκο από εκείνες της 9 Μαρτίου, ομάδες εκατοντάδων πολιτών παρέμειναν όλη τη νύχτα σε κεντρικές πλατείες τουλάχιστον είκοσι γαλλικών πόλεων (Παρίσι, Νάντ, Τουλούζη, Γκρενόμπλ, Ρεν, Λιλ, Μονπελιέ,…) σε μια προσπάθεια να δώσουν συνέχεια στη κινητοποίηση μέσα από πλήθος εναλλακτικών δραστηριοτήτων που θυμίζουν έντονα τα τεκταινόμενα στις πλατείες στη διάρκεια του κινήματος των Αγανακτισμένων το 2011… Και φαίνεται να το πετυχαίνουν καθώς την επομένη, ήταν χιλιάδες οι πολίτες που για δεύτερη συνεχή νύχτα κατέκλυσαν τις πλατείες των γαλλικών πόλεων (στο Παρίσι, την Place de la Republique), για να συζητήσουν και να αποφασίσουν την οργάνωση και την κλιμάκωση των κινητοποιήσεών τους!
Επανάσταση είναι η ριζική ανατροπή, μέσα σε λίγο χρόνο, των οικονομικών και (ή) των πολιτικών δομών εξουσίας, από την κατακλυσμική δράση πλατιών μαζών. Είναι επίσης η απότομη μετατροπή της μάζας του λαού από λίγο ή πολύ παθητικό αντικείμενο σε αποφασιστικό πρωταγωνιστή της πολιτικής ζωής.
Όμως, το ζήτημα δεν είναι μόνο, ή κατά προτεραιότητα, αν την επιθυμούμε ή επιλέγουμε να την κάνουμε. Οι επαναστάτες δεν είναι ούτε ρομαντικοί ούτε δογματικοί που πούλησαν την ψυχή τους σε ένα προκατασκευασμένο πολιτικό σχέδιο. Μια προσεκτική μελέτη της ιστορίας αποδεικνύει ότι οι επαναστάσεις είναι αναμφισβήτητα γεγονότα, ότι συμβαίνουν περιοδικά, ανεξάρτητα από την επιθυμία των επαναστατών ή την έχθρα των αντεπαναστατών. Πολυάριθμες είναι οι επαναστάσεις που έγιναν από τις αρχές της σύγχρονης εποχής, στο 16ο αιώνα. Η πρώτη ξέσπασε εξάλλου στην περιοχή μας. Με μια μόνον εξαίρεση (την Ιαπωνία), όλα τα σημαντικά Κράτη που υπάρχουν σήμερα είναι προϊόντα μιας ή πολλών επαναστάσεων. 
Οι αντίπαλοι της επανάστασης ισχυρίζονται ότι αυτή κοστίζει τάχα πολύ ακριβά, ότι το τίμημά της σε ζωές και ανθρώπινα δεινά είναι τάχα πολύ υψηλό. Για να προσφεύγεις σε παρόμοια επιχειρήματα θα πρέπει να είσαι τυφλός από το δεξί σου μάτι, δηλαδή να ξεχνάς –ή να κάνεις πως ξεχνάς- τις ζωές που χάθηκαν και τα ανθρώπινα δεινά που προκάλεσε το καθεστώς που υπήρχε πριν την επανάσταση. 
Υπάρχει και πάλι ένα ιδιαίτερα θλιβερό παράδειγμα στην ιστορία του 20ου αιώνα. Το Νοέμβρη του 1918, ξέσπασε στη Γερμανία μια ρωμαλέα επανάσταση. Σχεδόν σε όλες τις πόλεις, οι εργάτες πήραν την εξουσία, ανατρέποντας τις γερασμένες δομές της Αυτοκρατορίας του Βίλχελμ Β’. Με πρόσχημα την «επιβολή της τάξης» και της «νόμιμης πορείας προς τη κοινωνικοποίηση» μέσω των βουλευτικών εκλογών, η σοσιαλδημοκρατική δεξιά διατήρησε τα υπολείμματα του αυτοκρατορικού στρατού. Στηρίχτηκε πάνω του για να αφοπλίσει τους εργάτες και να διαλύσει τις εξουσίες των εργατικών συμβουλίων –και ειρήσθω εν παρόδω, με τίμημα πολλές δεκάδες χιλιάδες νεκρούς. Επέτρεψε τη δημιουργία προ-φασιστικών παραστρατιωτικών σωμάτων, που αποτέλεσαν τους πυρήνες των μελλοντικών SA και SS. Με αυτό τον τρόπο προετοίμασε το έδαφος για το θρίαμβο της αιματηρής αντεπανάστασης: την κατάληψη της εξουσίας από τον Χίτλερ το 1933. 
Αυτές οι γενικές παρατηρήσεις ισχύουν για όλες τις επαναστάσεις των δυο τελευταίων αιώνων. Επιβάλλεται όμως μια πρώτη διάκριση. Οι σάπιες δομές που σαρώνουν οι επαναστάσεις μπορούν να είναι βασικά οικονομικές και συνάμα πολιτικές. Μπορούν όμως να είναι μόνο πολιτικές. Στη πρώτη περίπτωση πρόκειται για κοινωνικές επαναστάσεις. Στη δεύτερη περίπτωση, πρόκειται για πολιτικές επαναστάσεις. 
Οι πολιτικές αντεπαναστάσεις κάνουν να χάνουν την εξουσία οι πιο ριζοσπαστικές, οι πιο προοδευτικές φράξιες της κυρίαρχης τάξης και των συμμάχων της, προς όφελος των πιο συντηρητικών φραξιών. Μπορούν να προκαλέσουν πολλές οπισθοδρομήσεις, όχι μόνο στο πολιτικό αλλά και στο οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο. Όμως, δεν ανατρέπουν το βασικό οικονομικό καθεστώς. Έτσι, η 9η του Θερμιδώρ –όταν ανατράπηκε η εξουσία των Ιακωβίνων στη Γαλλία- εγκαινίασε μια σειρά διαδοχικών πολιτικών αντεπαναστάσεων που κυριάρχησαν στην πολιτική σκηνή για 35 χρόνια. Γνωρίσαμε διαδοχικά την εξουσία των Θερμιδωριανών (το Διευθυντήριο), εκείνη του Ναπολέοντα Βοναπάρτη (την Υπατεία, και κατόπιν την Αυτοκρατορία), την παλινόρθωση της μοναρχίας των Βουρβόνων. Όμως, δεν υπήρξε ούτε ίχνος επιστροφής στο παλιό μισο-φεουδαρχικό Καθεστώς. Ο καπιταλισμός συνέχισε να αναπτύσσεται. Αυτό προκάλεσε εξάλλου μακροπρόθεσμα νέες πολιτικές επαναστάσεις.
Η προλεταριακή (σοσιαλιστική) επανάσταση σημαίνει τη κατάργηση της εξουσίας του Κεφαλαίου, στην αρχή στο επίπεδο του Κράτους (και ειδικά την εξάλειψη του κατασταλτικού του μηχανισμού), και κατόπιν πολύ γρήγορα στις βιομηχανικές χώρες, στο επίπεδο της οικονομίας. Έτσι αρχίζει η προσπάθεια για να οικοδομηθεί μια νέα κοινωνία, η σοσιαλιστική κοινωνία χωρίς τάξεις, στην οποία οι παραγωγοί και οι πολίτες αποφασίζουν ελεύθερα για τη μοίρα τους διαχειριζόμενοι οι ίδιοι (και οι ίδιες) την οικονομία και το Κράτος.
Οι επαναστάσεις που έγιναν από το Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο και μετά δεν μπόρεσαν να νικήσουν χωρίς αυτή τη κατάκτηση της εξουσίας από την εργατική τάξη, που συμμαχούσε με άλλες λαϊκές τάξεις. Όμως, σημαδεύονται από ιδιαίτερες καταστάσεις σε διαφορετικά μέρη του κόσμου, που καθορίζονται από διαφορετικά στρατηγικά καθήκοντα προς επίλυση. Αυτά αντιστοιχούν στα διαφορετικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενες μάζες στις χώρες τις επιλεγόμενες του Τρίτου κόσμου, στις επονομαζόμενες «σοσιαλιστικές» χώρες, και στις βιομηχανικές καπιταλιστικές μητροπόλεις (ιμπεριαλιστικές χώρες). Να γιατί η Τέταρτη Διεθνής χρησιμοποιεί σχετικά με αυτό την φόρμουλα των «τριών τομέων της παγκόσμιας επανάστασης».
Επειδή το ελάχιστο που έχουμε να κάνουμε είναι να μην ξεχνάμε ότι οι ανοιχτοί λογαριασμοί με αυτό το βάρβαρο και απάνθρωπο σύστημα που κυβερνάει τον κόσμο δεν είναι ούτε σημερινοί ούτε χτεσινοί, αλλά πάνε πολύ μακριά πίσω μέσα στο χρόνο, για αυτό και είναι παραπάνω από υποχρέωση και καθήκον μας να θυμηθούμε ότι πριν από ένα αιώνα, ανήμερα το Πάσχα του 1916, η εξέγερση των Ιρλανδών πνίγηκε στο αίμα από τον βρετανικό ιμπεριαλισμό. Όμως, το τίμημα που πλήρωσαν οι φονιάδες ήταν ανάλογο του εγκλήματός τους: αυτή η νικημένη εξέγερση του μεγάλου Τζέϊμς Κόνολι και των συντρόφων του, σήμανε ουσιαστικά την αρχή του τέλους της Βρετανικής Αυτοκρατορίας και του αγγλικού ιμπεριαλισμού!