Φρανσουά Βερκάμεν, ένας μεγάλος «αφανής» του χειραφετητικού αγώνα των κολασμένων της Γης
Του Γιώργου Μητραλιά
Ο Φρανσουά Βερκάμεν που μας άφησε πριν από μέρες, παρέμεινε σε όλη τη ζωή του πιστός σε μια συνειδητή επιλογή που έκανε στην αρχή του πολιτικού του βίου: να μείνει «αφανής» εργάτης του κινήματος για τη χειραφέτηση των εργαζομένων, έστω και αν αυτά που έγραψε και κυρίως, αυτά που έκανε είναι σίγουρα απείρως σημαντικότερα από τα επιτεύγματα πάμπολλων μαρξιστών και λοιπών προοδευτικών διανοούμενων με ακαδημαϊκούς και άλλους τίτλους.
Γιός λιμενεργάτη της Αμβέρσας, γεννημένος κυριολεκτικά κάτω από τις βόμβες μιας αεροπορικής επιδρομής -που μετέβαλε σε ερείπια το σπίτι του τη στιγμή που τον γεννούσε η μητέρα του κάτω από ένα τραπέζι-, ο Φρανσουά ήταν σάρκα εκ της σαρκός της εργατικής τάξης. Όμως, όχι μόνο. Πνευματικό παιδί του Ερνέστ Μαντέλ, τον οποίο και διαδέχτηκε επικεφαλής της 4ης Διεθνούς, ο Βερκάμεν ήταν και επαναστάτης διανοούμενος, ένας από τους λίγους που όχι μόνο κατάλαβαν έγκαιρα τη ριζοσπαστικοποίηση της νεολαίας στη δεκαετία του 1960, αλλά και έβγαλαν γρήγορα όλα τα πρακτικά αγωνιστικά και οργανωτικά συμπεράσματα αυτής της διάγνωσης…
Αν και η ζωή του ήταν τελικά πολύ σύντομη –η σταδιακή καταστροφή του εγκεφάλου του άρχισε τουλάχιστον 10 χρόνια πριν το θάνατό του- ήταν πάντως γεμάτη από δράση στο πλευρό των απανταχού γης κατατρεγμένων και αδικημένων. Λαμπρός εκλαϊκευτής και παιδαγωγός, ο πάντα απλός, γελαστός και πρόσχαρος Φρανσουά είχε όμως μια ιδιαίτερη προτίμηση, ένα πάθος στο οποίο αφιέρωσε μεγάλο μέρος της διανοητικής και όχι μόνο ενέργειάς του: τον Λένιν και τον λενινισμό. Δυστυχώς, η σπάνια ασθένεια που τον χτύπησε τόσο πρόωρα, δεν τον άφησε να ολοκληρώσει το «έργο ζωής» του που θα ήταν η εκτίμηση και σωστή τοποθέτηση μέσα στο χρόνο του Λένιν και της επαναστατικής κληρονομιάς του.
Μια μικρή μόνο ιδέα της σκέψης και των (πολιτικών) ενδιαφερόντων του –και πρωτοπόρου φεμινιστή και οικοσοσιαλιστή- Φρανσουά Βερκάμεν μπορεί να πάρει ο αναγνώστης διαβάζοντας το μεγάλο απόσπασμα από ένα κείμενό του που παραθέτουμε στη συνέχεια. Το αντικείμενό του δεν θα μπορούσε να είναι πιο επίκαιρο για τον άγρια δοκιμαζόμενο ελληνικό λαό: οι ευρωπαϊκοί θεσμοί και η αυταρχική διάστασή τους! Όπως όμως συνέβαινε σχεδόν πάντα με τον Φρανσουά, η προσέγγισή του –και αυτή τη φορά- δεν περιορίζεται στην ανάλυση από τη σκοπιά των καταπιεσμένων και της εργατικής τάξης. Όσο σωστή κι αν είναι η ανάλυσή του, δεν του αρκεί όμως αν δεν συνοδεύεται από εναλλακτικές προτάσεις και λύσεις, από ένα πρακτικό οδηγό επιλογών και καθηκόντων, ένα μπούσουλα για την πράξη…
Κλείνοντας αυτή τη σύντομη νεκρολογία, δεν μπορούμε παρά να συμβουλεύσουμε τον αναγνώστη να διαβάσει το κείμενο που ακολουθεί όχι μόνο για να γνωρίσει τη σκέψη του Βερκάμεν, αλλά και επειδή θα έχει πολλά να μάθει από αυτό για το πιο καυτό ζήτημα των ημερών και της περιόδου. Από εκεί και πέρα, είναι δική του δουλειά να σχηματίσει άποψη και να την κάνει πράξη…